Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyanın Londonda Prezident İlham Əliyevlə görüşməkdən boyun qaçırması konkret mahiyyət daşıyır.

Bu sözləri "Operativ Məlumat Mərkəzi-OMM"-ə açıqlamasında VI çağırış Milli Məclisin deputatı Musa Qasımlı bildirib.

“Birincisi onu göstərir ki, Ermənistan sülh istəmir. Sülhdən danışmasına baxmayaraq sülh üçün yaranan imkanlardan istifadə etmir. Sülh istəyən ölkə, hökumət başçısı ən cüzi fürsətlərdən istifadə etməlidir. Bu onu göstərir ki, Ermənistan rəhbərliyi vaxt udmağa çalışır, qisas almaqdan ötrü fasilə götürüb, şərait yaranan kimi hərəkətə keçməyi planlaşdırır”, - deyə millət vəkili bildirib.

Musa Qasımlı qeyd edib ki, təbiidir ki, Ermənistanın bu düşüncələrini həyata keçirməyə imkanları yoxdur. İkincisi, Paşinyanın bu hərəkəti sammiti təşkil edən və görüşü təklif edən Avropa Siyasi Birliyinin sammitinə hörmətsizlikdir. Bu, o deməkdir ki, Ermənistan dünya ictimaiyyətini də aldadır, onların təkliflərini qulaq ardına vurur.

Millət vəkili bildirib ki, nəhayət Paşinyanın bu addımı, Azərbaycanın haqlı olduğunu bir daha sübut edir və göstərir ki, kim sülh istəyir, kim sülh istəmir?

Aminə Nəzərova

Son günlər paytaxtda tıxaclar müşahidə olunur. Sakinlər, sürücülər bu haldan olduqca narazıdırlar. Pik saatlarda şəhərin iflic vəziyyətdə olması bir çox suallar doğurur. Bəs tıxacın yaranmasının səbəbləri nələrdir? Bunun qarşısı necə alına bilər?

Mövzu ilə bağlı "Operativ Məlumat Mərkəzi-OMM"-in suallarını cavablandıran nəqliyyat ekspertu Rauf Ağamirzəyev bildirib ki, bunlardan biri kimi beynəlxalq tədbirin keçirilməsi və tədbirlərlə əlaqəli əsaslı təmir işlərin görülməsidir. Bir küçə bağlanırsa, axınlar digər küçəyə yönəlir. Bu da şəhərin mərkəzindən avtobusların 30 dəqiqəyə qədər gecikmələrinə gətirib çıxarır. Ancaq bu dəyişən prosesdir, yəni yollar açıldıqca bu məsələ də öz həllini tapır.

Digər məsələ ondan ibarətdir ki, ümumi son illərin səfər təşkilində daha çox kütləvi avtomobilləşmə müşahidə edilir. İnsanlar səfərlərini fərdi nəqliyyatdan və taksi ilə təşkil edir ki, bunun da yan fəsadı olaraq daha çox avtomobilin küçə-yol şəbəkəsinə çıxması və sıxlığın yaranmasına, həmçinin tıxacın daha uzunmüddətli olmasına gətirib çıxarır.

Ekspert qeyd edib ki, bunu aradan qaldırmaq üçün silsilə tədbirlər görülür. İlkin olaraq axının önünü açılması təmin olunmalıdır. Bunun üçün də ictimai nəqliyyatın üstünlüyünü təmin edən avtobus zolağı şəbəkəsi yaradılır, şəbəkələşdirilir. Buna əməl etməyənlərə cərimə müəyyən olunub. Sonradan çəkindirici alət olaraq saatlıq parkinq işə düşüb. Digər məsələ odur ki, bu günə kimi olmayan qısaməsafəli həllər silsiləsinə velosiped zolağı çəkilir. Qismən piyada infrastrukturu abadlaşıb.

R.Ağamirzəyev düşünür ki, bu məsələyə daha çox diqqət ayırmalıyıq. Çünki şəhərdə piyada hərəkəti məhduddur. Piyada səkiləri davamlı deyil, yekun nəticə olaraq, bu növ hərəkətdə hərəkət məhdudlaşıb və insanlar yolun hərəkət hissəsi ilə hərəkət edir, ya da ümumiyyətlə hərəkət edə bilmir. Bu problemləri aradan qaldırdıqca eyni küçə ilə fərqli hərəkətin təşkili təmin olunur.

Bundan əlavə, nəqliyyat eksperti hesab edir ki, orta və uzaq perespektivdə biz hökmən relsli nəqliyyatı inkişaf etdirməliyik. Yəni, metro şəbəkəsinin genişləndirilməsi və mövcud şəbəkənin bərpası yönündə Suraxanı, Binə, Qala, Maştağa bağları, Hövsan istiqamətində yolun təmiri və qatar sayının artırılmasına ehtiyac var.

“Şəhərin daxilində də sərnişin axınının parçalanmasından ötrü Dərnəgül, Keşlə, Heydər Əliyev prospekti, Nərimanov və Böyükşor stansiyaları qurulmalıdır ki, axın parçalansın. Yəni, avtobus da əlaqələndirici funksiyanı daşısın. Avtobus metro stansiyasına, dəmiryol stansiyasına insanları daşısın və əsas yükü məhz yerüstü nəqliyyat daşımaqla ümumi yükü azaltsın.

Digər həmsöhbətimiz nəqliyyat üzrə ekspert Aslan Əsədov deyir ki, bugünkü gündə tıxaclar elə bir həddə çatıb ki, bu qarşısıalınmaz görünür, ancaq əslində belə deyil. Böyük meqapolislərin özünəməxsus problemləri olur. Əsas da yol infrastruktrunda bu problemlər üzə çıxır və aşkarlanır. Bu gün də nəqliyyat infrastrukturunda başlıca məsələlərdən biri daşınma ilə bağlıdır.

“Məsələn, hər hansısa bir vətəndaş onun yolda olma müddətindən asılı olaraq yol hərəkətinin təşkilinə necə yanaşmasından asılıdır. Yəni, hər bir şəxs istər piyada, istər nəqliyyat vasitəsindən istifadə etsin bir uzaq və yaxın məsafəyə gedərsə, bu zaman onun əsas vaxt itkisinə səbəb olacaq faktorları araşdırması, hansı maneələrin olduğunu bilməsi mütləqdir. Onu gözləyəcək addımları qarşılamalıdır. Bu kimi məsələlər var ki, əsas mahiyyət ondan ibarətdir”,- deyə ekspert qeyd edib.

Bu addımların effektiv olmamasının başlıca səbəbi, axınların idarə edilməməsinə yönəlik atılan addımlar olduğunu bildirən ekspert, hər hansısa bir yerə hərəkət edən zaman nəqliyyat vasitələri ümumi axına nəzərən təsbit edilməli olduğunu qeyd edib.

Aminə Nəzərova

Türk Dövlətləri Təşkilatı (TDT) tərəfindən yaradılan Türk Dünyası Ortaq Əlifba Komissiyası 34 hərfdən ibarət Ortaq Türk Əlifbası təklifi ilə bağlı razılığa gəlib.

Bəs bu əlifbadan harada istifadə olunacaq? Ümumilikdə, bütün türk dövlətlərinin əlifbası dəyişəcəkmi?

Mövzu ilə bağlı "Operativ Məlumat Mərkəzi-OMM"-ə açıqlama verən Nizami Cəfərovun sözlərinə görə, ortaq türk əlifbasının elmi müzakirələr səviyyəsində təsdiq olunmasından sonra ikinci mərhələ başlayacaq. 

“Türk dövlətlər təşkilatının katibliyi bunu müzakirə edib, yeni siyasi qərar qəbul edəcək. Siyasi qərar təbii ki, Türk dövlətlərinin başçıları və türk dövlətləri parlamentlərinin təsdiqinə veriləcək. İndidən görürük ki, Türk dövlətlərinin çox görkəmli mütəxəssislərinin bir yerdə müzakirə edərək təsdiq etdiyi bu əlifba çox böyük ruh yüksəkliyi və maraqla qarşılanıb. Çünki bu, Türk dünyasında gedən inteqrasiyanın göstəricisidir. Burada söhbət bütün türk dillərindən yox, ancaq müstəqil respublika olan türk xalqlarının dillərindən gedir. Onlar bir-birlərinin mətnlərini daha rahat oxuya biləcəklər. Məsələn, bu dillərdə “t” səsi varsa, həmin səs türk dövlətlərində eyni işarə ilə yazılacaq. Başqa bir misal da gətirim: “ş” və “ç” səsi bəzi türk dillərində ingilis dilində olduğu kimi “sh” və ya “ch” kimi yazılırdı, indi isə bu olmayacaq. Dövləti olan türk xalqlarının əlifbasında eyni səslərdən və hərflərdən istifadə olunacaq. Bu əlifba hər bir türk dilində istifadə olunacaq. Bəzən deyirlər ki, ortaq türk dili yarananda istifadə olunacaq, amma bu fikir düzgün deyil. Ortaq türk dili rəsmi olmasa da, ortaq ünsiyyət vasitəsi kimi Türkiyə türkcəsindən istifadə texnikası var”.

N.Cəfərov deyir ki, burada əsas məsələ ondan ibarətdir ki, 6 dil üçün təsdiq olunmuş əlifbadan istifadə edəcəyik. Məcbur deyil o türk dillərinin hamısı ortaq türk əlifbasında öz təsdiqini tapmış işarlərin hamısından istifadə eləsinlər. Hansı işarə onların dilinin səs sistemində müvafiq əksini tapacaqsa, ondan istifadə edəcəklər. Məsələn, “ə” hərfi ortaq əlifbada var, amma bu hərfdən azərbaycanlılar və müəyyən qədər qazaxlar istifadə edəcəklər. Onlar kiril əlifbasında da “ə” hərfindən istifadə edirlər. Latın əlifbasına keçdikləri zaman isə “a” üzərində 2 nöqtə ilə ifadə olunan hərfdən istifadə edəcəklər. Burada sual yaranır ki, bəs bu, prinsiplərə uyğundurmu? Hansı hərfdən istifadə olunması isə işin gedişatında bəlli olacaq və iki variantdan biri seçiləcək. Çox güman ki, “ə” hərfindən istifadə edəcəklər. Burada əsas məqsəd inteqrasiyadır, yazının eyniliyini qorumaqdır. Ayrı-ayrı türk dillərində də bu əlifbadan istifadə olunacaq. 

“Türk dövlətləri arasında rəsmi yazışmaların bu ortaq əlifbaya heç bir aidiyyəti yoxdur. Rəsmi yazışmalar ingiliscə də ola bilər. Çünki Türk Dünyası beynəlxalq aləm ilə bağlıdır. Hətta rəsmi yazışmalar hər bir türk dövlətlərinin öz dilində ola bilər. Məsələn, özbəklər rəsmi məktublarını Azərbaycana özbəkcə ünvanlaya bilərlər. Biz də bu məktuba rəsmi cavabı azərbaycanca yaza bilərik. Çünki bu sahədə tərcümə sistemi də yaxşı fəaliyyətə başlayıb. Bu əlifba konkret olaraq ona görə qəbul olunmur ki, türk dilləri bir-birləri ilə hansısa ortaq əlifbada yazsınlar. Biz bu əlifbanı hazırlayandan sonra ümumi qaydaları ifadə edən rəsmi sənəd qəbul etdik. Bu rəsmi sənədi biz bütün – 6 türk dilində qəbul etdik. Hətta qərara gəldik ki, əsas olaraq bu sənədin ingiliscəsi də götürülsün. Çünki o beynəlxalq dildir”. 

Dilçi alim qeyd edir ki, Mərkəzi Asiyadakı türk dövlətlərinin əlifbasının kiril əlifbasında olması məsələsinə gəldikdə isə yalnız 2 dövlətin əlifbası belədir. Onlar Qazaxıstan və Qırğızıstandır. Artıq neçə ildir ki, Qazaxıstan rəsmi dövlət səviyyəsində qərar qəbul edib ki, latın əlifbasına keçilsin. Hətta bununla bağlı layihələr də təqdim olunub. Qazax dilinin səs quruluşu və fonetikasənın problemi var. Uzun illər onlar kiril əlifbasından sui-istifadə ediblər. Vaxtı ilə biz də kiril əlifbasının bütün hərflərini qəbul etmişdik. “Ya yu ye tsı” bunlar zaman-zaman bizim dilimizin yazısından götürüldü. Amma Qazax dilində bunların böyük bir hissəsi qalıb və müəyyən anlaşılmazlıqlar yaradır. Bu əlifbanın yaradılması türk dövlətlərinin latın əlifbasına keçidini sürətləndirir. Bütün dünya görür ki, hər hansı bir ayrılıqdan söhbət getmir. Türklər bir yerə yığışıb dünyanı dağıtmaq istəmir:

“Qazaxlar görürlər ki, Latın əlifbası kiril əlifbası qədər rahat mənimsənilir və üstünlüyü odur ki, türk dünyası ilə birlik əmələ gətirir. Hətta daha mükəmməldir və dilin bütün xüsusiyyətlərini özündə əks etdirir. Kiril əlifbası Qazax dilini rus dili ilə eyni əlifbanı işlətmək onu rus dili ilə yaxınlaşdırır. Amma rus dilinə yaxınlaşması üçün genetik bir səbəb yoxdur. Onlar mənşəcə fərqli-fərqli dillərdilər. Qazax dilinin türk dillərindən ayrı düşməsi həmin dillərin inkişafına mənfi təsir göstərə bilər. Çünki öz mühitindən aralı düşür və yad mühitə düşür. Rusiyanın icazə verib-verməməsi məsələsinə gəldikdə isə bu demokratik hal olmadığına görə təbii ki, burada Rusiyanın təyziqi sona qədər gedə bilməz və sona qədər bu xalqların taleyini həlledici qüvvəyə çevirə bilməz”.

Mədinə Useynova

“Formula 1” yarışlarının Azərbaycanda növbəti dəfə start götürməsi heç şübhəsiz ki, dünyanın idman bayramına şahidlik etməsi deməkdir. Çünki, “Formula 1” yarışları dünyanı ən çox tamaşaçı cəlb edən və keçirildiyi məkanı dünyada ən çox reklam edən yarışlardan biridir.

"Operativ Məlumat Mərkəzi-OMM" xəbər verir ki, bu sözləri açıqlamasında deputat Hikmət Babaoğlu bildirib.

Hikmət Babaoğlu deyib ki, “Formula 1” yarışının iştirakçıları üçün Bakı halqası bir əfsanədir. Çünki, bu halqa təbii şəhər relyefi və coğrafiyasında baş tutur, idmançılar üçün maraqlı sürprizlər yaradır ki, bu da həm tamaşaçılar, həm də professional iştirakçılar tərəfindən xüsusi rəğbətlə qarşılanır.

““Formula 1” yarışını təkcə idman yarışı kimi təqdim edə bilmərik, çünki bu hər şeydən öncə ev sahibliyi edən ölkəyə etibarın və məkanın təhlükəsizliyi ilə bağlıdır. Bütün idman növlərinin təhlükəsizliyi hər zaman ən yüksək səviyyədə təmin olunur, həmişə diqqət mərkəzində olur. Çünki bu, ən mühüm şərtlərdən biridir”.

Deputat qeyd edib ki, biz bu yaxınlarda Fransada Paris Yay Olimpiya Oyunlarının keçirilməsində nə qədər təhlükəsizlik məsələlərinin təhdid edən halların baş verdiyini gördük. Hətta idmançıların itməsindən tutmuş, onların müxtəlif xəstəliklərə düçar olmasına qədər müxtəlif məsələlərlə rastlaşdıq. Ancaq Azərbaycan uzun müddətdir ki, çoxsaylı beynəlxalq yarışlara ev sahibliyi edir. Heç birində bu təhlükəsizlik zəifliyi olmur. Əksinə olaraq, yüksək səviyyədə təşkil edilmiş olur.

“Düşünürəm ki, Azərbaycana maraq da, həm onun idman ölkəsi olması, həm də etibarlı təhlükəsiz tərəfdaşı olması ilə əlaqədardır”, - deyə H.Babaoğlu vurğulayıb.

Digər həmsöhbətimiz, Milli Məclisin deputatı Naqif Həmzəyev bildirib ki, “Formula 1” yarışlarının Azərbaycanda keçirilməsi yalnız idman tədbiri kimi deyil, eyni zamanda dünyada böyük izləyicisi olan bir kütləvi tədbir kimi də dəyərləndirilməlidir. Azərbaycanın xaricdə tanıdılması, təbliğ edilməsi, Azərbaycana olan marağın artırılmasında da bu gün mötəbər tədbirlərin çox böyük rolu var.

“Uzun illərdir ki, Azərbaycanda Bakı halqası üzrə “Formula 1” yarışı keçirilir. Bu yarış artıq ənənəvi hala çevrilib. Bu cür tədbirlər yaxın gələcəkdə də davam etdiriləcək. Biz inanırıq ki, yalnız “Formula 1” tədbirləri keçirilən ərəfədə deyil, ilin növbəti dövrlərində də Azərbaycana çoxlu sayda turist axınının baş tutmasında bu cür tədbirlərin böyük rolu olacaq. Biz xaricilərin Azərbaycana qarşı isti, xoş münasibətlərinin də məhz bu cür mötəbər tədbirlərdən sonra yaranmasını dəfələrlə şahidlik etmişik. Bu baxımdan düşünürəm ki, bu cür yarışlar mütləq keçirilməlidir”, - deyə deputat qeyd edib.

N.Həmzəyev vurğulayıb ki, yaxın gələcəkdə bu cür mötəbər tədbirlərin tək paytaxt Bakı şəhərində deyil, eyni zamanda paytaxtdan kənarda da keçirilməsi məqsədəuyğun olardı. Bu, Bakıdakı sıxlığın azalmasına gətirib çıxarardı, həmçinin digər regionlarımızın, böyük şəhərlərimizin tanıdılmasına və həmin yerlərə də turist axınının cəlb edilməsinə xidmət etmiş olardı.

“Ümumilikdə isə mən bu tədbirlərin uğurla keçirilməsi münasibətilə bütün təşkilatçıları təbrik edirəm və inanıram ki, bu cür mötəbər tədbirlər həmişə Azərbaycanda keçiriləcəkdir və Azərbaycanın artan nüfuzuna daha da dəstək olacaqdır”, - deyə millət vəkili sonlandırıb.

Bu gün Frank Şvabenin özünün siyasi fəaliyyətini tamamilə anti-azərbaycan ritorikaya həsr etdiyini çox açıq-aydın görürük. Bütövlükdə AŞPA-da təmsil olunanların bir çoxu reallıq hissini itirmiş, obyektivlikdən uzaq şəxslər kimi göz önünə gəlirlər.

İnsan haqlarından, demokratiyadan dəm vuran Frank Şvabe və onun timsalında AŞPA-dakı ermənipərəst dairələr Ermənistanda 52 günlük aclıq aksiyasından sonra həyatını itirən siyasi məhbus Mqer Yeqiazaryanın başına gətirilənlərə göz yumur.

Bu sözləri  "Operativ Məlumat Mərkəzi-OMM"-ə açıqlamasında politoloq Tural İsmayılov bildirib.

O, qeyd edib ki bu gün Ermənistanda müxalifətə qarşı həyata keçirilən basqıları görmürlər. Hələ də Nikol Paşinyana qarşı əsas müxalif qüvvələrdən biri hesab edilən Armen Aşotyan həbsdədir. Həbsə gətirilərkən məruz qaldığı siyasi təzyiqlər üzündən məhkəmə zalında ölən Armen Qriqoryanı heç kim unutmayıb və belə olan təqdirdə AŞPA-nın Ermənistanda baş verən bu hadisələri görməzdən gəlməsi və Frank Şvabenin Cənubi Qafqaz regionunda ancaq Azərbaycana “fokuslanması” Şvabe və Şvabe timsalındakıların nə qədər rəzil, qeyri-səmimi olduqlarını növbəti dəfə ortaya qoymuş olur.

Ekspert vurğulayıb ki, Frank Şvabe və AŞPA-nın içərisində erməni lobbisi ilə əlaqəli olan şəxslər kifayət qədər çoxdur və bu adamlar AŞPA-nın və bütövlükdə Qərb təsisatlarının, Qərb siyasi institutlarının nüfuzunu daha da zədələməklə məşğuldur. Bunlar əlbəttə ki, heç bir halda Qərb siyasi institutlarına baş ucalığı gətirmir.

“Frank Şvabenin fəaliyyətinin artıq anti-azərbaycan ritorikaya söykədiyini görürük. O, sanki özünün ağası olan siyasi dairələrə mesaj verməyə çalışır və hər gün Azərbaycan əleyhinə hansısa qəribə addımlar atmaqla, özünü bir növ anti-azərbaycan ritorikasının mərkəzində göstərməyə çalışır", - deyə T.İsmayılov bildirib.

Hesab edirəm ki, hər halda Şvabe kimi ölkələr arasında fərq qoyan, Azərbaycanla Ermənistana yanaşmalarda obyektivliyə söykənməyən adamların mövcud olması, təəssüf ki, bütün dünya siyasi sisteminin böyük utanclarından biridir.

Digər həmsöhbətimiz Milli Məclisin deputatı Bəhruz Məhərrəmov bildirib ki, bu gün Cənubi Qafqazda müşahidə olunan situasiya göstərir ki, Qərb konkret olaraq ABŞ və Fransa başda olmaqla özünü "beynəlxalq ictimaiyyət" kimi təqdim edən bir sıra subyektlər Cənubi Qafqazda sülh və sabitliyi arzulamır.

“Parçala və hökm sür siyasətini rəhbər tutan həmin subyektlər üçün regionda münaqişələr öz maraqlarını diqtə etmək üçün ən yaxşı vasitədir və 30 il ərzində məhz bu mexanizmdən istifadə edərək, vasitəçəlik missiyası ilə pərdələnərək regionda təsir və nüfuz dairələrini genişləndirməyə cəhd ediblər. Lakin Azərbaycanın Vətən müharibəsi və antiterror əməliyyatlarındakı qələbələri ilə dəyişən reallıq bu gedişata son qoydu. Həmçinin, 2010-cu ildən etibarən Azərbaycanda vətəndaş cəmiyyəti institutlarının faəliyyətinin şəffaflaşdırılması regionda maraqlarını 5-ci kalon vasitəsilə diqtə Qərbi bu alətdən də məhrum etdi. Nəticə etibarilə biz bu gün Qərbin pərdəarxası tədbirlərlə yox, açıq radikal ritorikasına şahidlik etməkdəyik”.

Deputat bildirir ki, məsələ bundadır ki, daha öncə Ukrayna və Gürcüstanın timsalında dövlətlərdən tələ yemi kimi istifadə etmələri Qərb imperializminə bu bölgədə inam və etimadı sıfıra endirib. Qərbin daha öncə sınadığı təbliğat vasitələri, habelə təsir üsulları artıq regionda keçərli deyil. Nəticə etibarilə ABŞ və Fransanın timsalında biz həmin subyektlərin artıq regionda açıq şəkildə mübarizəyə qoşulduqlarını, bu məqsədlə Ermənistandan istifadə edərək, bu ölkənin hücum silahları və siyasi dəstəklə təmin edərək yeni qarşıdurmaya yol açmaq istədiklərinə şahidlik etməkdəyik.

“Həmin subyektlər eyni zamanda regionda yaranmış sülh üçün unikal imkanları heçə endirmək, Azərbaycan və Ermənistan arasında başlanan və vasitəçəsiz formada müəyyən uğurlara gətirib çıxarmış danışıqların fiyaskoya uğraması üçün bütün imkanları səfərbər ediblər. Lakin Azərbaycanın regionda əməliyyat şəraitinə nəzarət etməsi, həmçinin artan hərbi-siyasi imkanlar bu kimi cəhdləri heçə endirir və nəticə etibarilə biz bu gün regionda məhz Azərbaycanın diqtə etdiyi konfiqurasiyanın getdikcə daha da möhkəmlənməsinə şahidlik etməkdəyik”,- deyə millət vəkili sonlandırıb.

Aminə Nəzərova

Sentyabrın 8-də Ermənistanın müdafiə naziri Suren Papikyan Cənubi Koreyaya işgüzar səfərə gedib. Bundan əvvəl, sentyabrın 6-da Ermənistan Təhlükəsizlik Şurasının katibi Armen Qriqoryan Seula səfər edərək bir sıra görüşlər keçirib. Rəsmi məlumata görə, səfər çərçivəsində sentyabrın 9-da Papikyan "Hərbi sahədə məsul süni intellekt" sammitinin açılış mərasimində iştirak edib. Bundan əlavə, Papikyan sentyabrın 10-da nazirlərin işçi naharında və müzakirələrdə iştirak edib. Masa arxasında Koreya Respublikasının müdafiə və xarici işlər nazirləri, Sinqapur və Finlandiyanın müdafiə nazirləri, eləcə də sahə üzrə ekspertlər əyləşiblər. Nahar zamanı ikitərəfli və çoxtərəfli əlaqələrin inkişafı, beynəlxalq və regional təhlükəsizliyə çağırışlarla bağlı məsələlər müzakirə olunub.

Seulda danışıqlar aparılıb, daha sonra Cənubi Koreya silahlarının Ermənistana tədarükü ilə bağlı razılıq əldə olunub. Xüsusilə, tankların alınması imkanları nəzərdən keçirilib. Söhbət K1 və K2 “Qara Pantera” tankından, digər silah növlərindən gedir. Qeyd edək ki, K2 "Qara Pantera" Cənubi Koreya ordusunun Müdafiə İnkişafı Agentliyi və "Hyundai Rotem" ("Hyundai Motors"un bölməsi) tərəfindən hazırlanmış əsas döyüş tankıdır. Ermənistanın göz dikdiyi ölkələr sırasına Yaponiya da əlavə oluna bilər. Qeyd edək ki, Azərbaycanın Cənubi Koreya və Yaponiya ilə güclü ikitərəfli əlaqələri var, o cümlədən iqtisadi sahədə.

Ümimiyyətlə Cənubi Koreya və Yaponiya niyə Ermənistana kömək edir? Burada əsas səbəb ABŞ-dir? Niyə Ermənistana və Gürcüstana bu ölkələr viza güzəştləri tətbiq edir, amma Azərbaycana yox? Səbəb bu ölkələrin Qərbə olan meyilliliyidirmi?

Mövzu ilə bağlı "Operativ Məlumat Mərkəzi-OMM"-ə açıqlama verən millət vəkili Arzu Nağıyevin sözlərinə görə, bu məsələlərdə Ermənistandan vasitəçi kimi istifadə edirlər:

“Əsas məqam odur ki, bu gün Ermənistan KTMT-in üzvü olaraq mütləq şəkildə bu təşkilatdan tam imtina etməlidir. Sonra isə hanısa NATO blokuna qoşulub, silah alveri üçün əlaqə yaratmalıdır. Burada əsas məqam Rusiyaya qarşı yönəlmiş addımlardır. Digər tərəfdən də bu, Cənubi Qafqazda nüfuzlarını genişləndirmək üçün NATO-nun oynadığı oyundur. Rusiya da buna adkevat cavab verməlidir. Məlumdur ki, onlar Ukrayna vasitəsi ilə istədiklərinə nail ola bilmədilər”.

Millət vəkili deyir ki, Gürcüstan və Azərbaycan onların diktəsi ilə heç bir problemi həll etmək istəmir. Əslində bu situasiyada İran da öz sözünü deməlidir. Çünki regiona NATO silahları gəlir və İran susur. Azərbaycanın həm Yaponiya, həm Cənubi Koreya, həm ABŞ, həm də digər NATO dövlətləri ilə münasibəti yüksək səviyyəlidir. İstər enerji, istər iqtisadi, istər siyasi, istərsə də hərbi məsələlərin həllində bu dövlətlər ilə çox ciddi əlaqələrimiz və müqavilələrimiz var. Buna baxmayaraq, vasitəçi kimi Ermənistanı seçərək müəyyən məsələləri həll etməyə çalışırlar.

“Azərbaycan bu gedişatın hər birinə hazırdır. Dünya da başa düşməlidir ki, öz müstəqil daxili və xarici siyasətini həyata keçirən Azərbaycan bütün bu fəsadlara mütləq şəkildə cavab vermək imkanındadır. Regionda nə qədər ki, bu problemlər yaşanırsa, bu, gələcəkdə alovlanacaq ocaqları söndürməyə imkan verməyəcək. Ermənistan da onu başa düşür ki, nə Yaponiya, nə də Cənubi Koreyadan bu qədər silah almaq iqtidarında deyil. Mütləq şəkildə bunun üçün ciddi maliyyə dəstəyi lazımdır. Tənəzzülə uğramış iqtisadiyyatını bərpa etməkdənsə, silah almağı daha üstün tuturlar. Bunların hamısı Azərbaycanın suverənliyini, ərazi bütövlüyünü təhlükəyə atmayacaq. Çünki Azərbaycanın Ermənistana lazımi cavab verməyi üçün kifayət qədər silahı və potensialı var. Nə Yaponiya, nə də Cənubi Koreya Azərbaycana qarşı öz mövqeyini dəyişən deyil. Bu, sadəcə NATO-nun, daha doğrusu Qərbin diqtəsi ilə atılan addımlardır”.

Digər müsahibimiz hərbi-siyasi ekspert Ədalət Verdiyev isə deyir ki, Ermənistanın Cənubi Koreya və ya Yaponiya ilə hərbi sahədə əməkdaşlıq etməsi hər iki ölkənin daxili işidir, lakin bu proseslərə qarşı Azərbaycanın həmin ölkələrdəki səfirlikləri öz etiraz səsini qaldırmalıdır.

“Səfirlik nümayəndələri işğalçı ölkənin törətdiyi soyqırımı faəliyyətlərini Cənubi Koreya və Yaponiya rəhbərliklərinə bir daha çatdırmalıdır. Silahlanmaq məsələsinə gəldikdə, Cənubi Koreyanın K1 və K2 tanklarını Ermənistana verməsi bu yaxınlarda baş tutmayacaq. İlk növbədə bunun üçün Ermənistanda infrastruktur mövcud deyil, eyni zamanda bu tankların servis ilə bağlı məsələlər kifayət qədər qəliz məsələdir. Nəzər salsaq görərik ki, Ermənistan ərazisində Rusiya tanklarından başqa heç bir ölkənin tankı yoxdur”.

Ekspert bildirir ki, bu tip səfərlər daha çox Ermənistandakı daxili auditoriyanı sakitləşdirmək üçün planlaşdırılır. Digər tərəfdən isə Ermənistan hakimiyyəti etdiyi səfərlər ilə qərbdən, xüsüsilə ABŞ və Fransadan daha çox maliyyə vəsaiti əldə etməyə çalışır. Eyni zamanda, Ermənistanda vaxtı ilə silahlanmaya erməni diasporası böyük dəstək verib. Ona görə də, əlavə vəsaitlər əldə etmək üçün yeni danışıqların aparılması və müqavilələrin imzalanması kifayət qədər karlı amil kimi təqdim olunur. Ermənistan tərəfi illərlə bu məsələləri müzakirə edir, amma silahların verilməsi kifayət qədər zaman tələb edir. Bəzi silahları 10 ildən tez almaq ümumiyyətlə mümkün olmur. Xüsusilə Ukrayna-Rusiya, İsrail-HƏMAS qarşıdurması fonunda silah bazarında kifayət qədər qıtlıq yaranıb. Ermənistanın əsas məqsədi daxili auditoriyada “Ermənistan itirdiyi silahların yerini doldurmağa çalışır” fikrini formalaşdırmaqdır.

“Yaponiya və Cənubi Koreya ABŞ ilə fəaliyyətlərini sinxronlaşdıran ölkədir. ABŞ-nin Ermənistana verdiyi dəstək Yaponiya və Cənubi Koreyanın da belə etməsi üçün siqnal rolunu oynayır. Güzəştli viza rejminin tətbiq olunması məsələsinə gəldikdə isə Qarabağdan çıxan ermənilərin 30 faizi artıq Ermənistanda yaşamır. Hətta onlar güzəştli viza rejmi tətbiq olunmadan əvvəl ölkəni tərk ediblər. Viza rejmini tətbiq etdikdən sonra isə faiz nisbəti 2 dəfə artacaq. Azərbaycanın da qərb ölkələri, xüsusilə Avropa İttifaqının 10 ölkəsi ilə bizim strateji tərəfdaşlıq haqqında müqaviləmiz var. Həmin ölkələr ilə də ehtiyac yaransa, viza güzəştləri tətbiq edilə bilər”.

Ə.Verdiyev deyir ki, Qərb Azərbaycana qarşı Ermənistanı silahlandırsa belə, biz Fransanın qarşısında bir addım geri çəkilmirik. Ermənistanın silahlanması regionda yeni təhlükələr və təhdidlər yaradır. Son günlərdə atəşkəsin intensiv şəkildə pozulması, ABŞ-Ermənistan birgə təlimləri, Ermənistanın Azərbaycan sərhədləri boyunca Qərbi Zəngəzur istiqamətində yeni hərbi hissələr yaratması Ermənistan tərəfinin yeni eskalasiyaya hazırlaşmasından xəbər verir. Amma heç kim düşünməsin ki, bu hadisələr bizi nədənsə çəkindirir. Biz istənilən ssenarilərə hazırıq. Ermənistanın silahlanması barədə bizim səsləndirdiyimiz bəyanatlar Paşinyan və onun havadarları olan ölkələrə xəbərdarlıq məqsədi daşıyır.

Mədinə Useynova