Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin avqustun 22-23-də Özbəkistana dövlət səfəri Özbəkistan və Azərbaycan liderləri arasında yaxın dostluq münasibətlərinin olduğunun bariz nümunəsidir. Dövlətlər arasında əməkdaşlıq əlaqələrinin inkişafına böyük imkanların olduğunu nəzərə alsaq, dövlət başçısının bu səfəri iki ölkə arasında əlaqələrin daha da möhkəmlənməsinə öz töhfəsini verir. Son illər ərzində Azərbaycan və Özbəkistan prezidentləri qarşılıqlı faydalı əməkdaşlıq əlaqələrini, beynəlxalq platformalarda birgə fəaliyyəti genişləndirmək istəyirlər. Hər iki ölkənin prezidentinin iqtisadi inkişaf istiqamətində siyasət yürütmələri dövlətlər üçün səmərəlidir. Qarşılıqlı faydalı əməkdaşlıq iqtisadi inkişafa və siyasi gücün artımına xidmət edir.

Mövzu ilə bağlı "Operativ Məlumat Mərkəzi-OMM"-ə açıqlama verən politoloq Yusif Bağırzadənin sözlərinə görə, bu gün həm regional siyasətdə, həm də Cənubi Qafqazda aparıcı rola malik olan Azərbaycan Avrasiya məkanında Mərkəzi Asiya respublikaları ilə inteqrasiya proseslərini inkişaf etdirməkdə maraqlıdır:

“Özbəkistan isə bu mənada xüsusi əhəmiyyət daşıyan bir ölkədir. Belə ki, Özbəkistan Mərkəzi Asiyanın iqtisadi-siyasi baxımdan önəmli respublikasıdır. Azərbaycan Prezidentinin Özbəkistana dövlət səfərinin gündəliyinə Özbəkistan-Azərbaycan strateji tərəfdaşlıq münasibətlərinin daha da möhkəmləndirilməsi və çoxşaxəli əməkdaşlığın genişləndirilməsi məsələləri daxildir. Azərbaycanla Özbəkistan arasında mövcud olan strateji tərəfdaşlıq münasibətləri günbəgün güclənməkdədir. Ortaq tarixə, mədəni mirasa, eyni etnik kökə, dinə malik olan Azərbaycan və Özbəkistan arasında münasibətlər yüksələn xətlə inkişaf edir. Xüsusilə son illərdə Azərbaycanın Mərkəzi Asiya ölkələri, o cümlədən Özbəkistanla əlaqələri yeni inkişaf mərhələsinə qədəm qoyub. Bu səfər də münasibətlərin ən yüksək səviyyədə olduğunun göstəricisidir”. 

Politoloq deyir ki, bu gün Mərkəzi Asiya respublikalarının böyük iqtisadi və tranzit potensialı ilə yanaşı, siyasi proseslərdə də fəal rol almaq imkanları var. Uzaq Şərq, Cənub Şərqi Asiya və Çin ilə Avropa arasında yerləşən Mərkəzi Asiya respublikaları nəqliyyat və tranzit sahəsində olduqca əhəmiyyətli amilə çevrilib. Müasir dünyada baş verən silahlı münaqişələr bu regionun əhəmiyyətini daha da artırıb. Avropa qitəsi Mərkəzi Asiyanın təbii resurslarından istifadə etməklə iqtisadi problemlərini həll etməyə cəhd göstərir. Bu mənada Özbəkistan da müvafiq inteqrasiya yolunu seçib və bu istiqamətdə addımlar atır. 

Əlavə edir, Azərbaycan-Özbəkistan əlaqələrinin yaxınlaşması heç də təsadüfi xarakter daşımır. Praqmatik siyasi xəttin tərəfdarı olan İlham Əliyev və Şavkat Mirziyoyev müasir dünyada inkişafa və tərəqqiyə yalnız qarşılıqlı faydalı əməkdaşlıqla nail olmağın mümkünlüyünü düzgün qiymətləndirir və bu istiqamətdə addımlar atırlar. Hər iki ölkə Türk Dövlətləri Təşkilatı, İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı, MDB, BMT kimi beynəlxalq platformalarda əməkdaşlıq edirlər. Özbəkistan 44 Günlük Vətən Müharibəsindəki parlaq qələbəmizlə artıq tarixdə qalmış Qarabağ münaqişəsinin həllində hər zaman Azərbaycanın ədalətli mövqeyini dəstəkləyib, dəfələrlə beynəlxalq təşkilatlar, ikitərəfli və çoxtərəfli görüşlər çərçivəsində dövlətimizin ərazi bütövlüyü ilə bağlı birmənalı mövqeyini qətiyyətlə ifadə edib. 

“Özbəkistan həm də fəal surətdə azad Qarabağdakı quruculuq işlərinə qoşulub. 2023-cü ildə Prezident Şavkat Mirziyoyevin işğaldan azad olunan Füzuli rayonunda Mirzə Uluqbəy adına 960 şagird yerlik məktəbin açılışında iştirakı ölkələrimiz arasındakı dostluq və qardaşlığın rəmzinə çevrildi. Bu gün hər iki dövlət başçısı beynəlxalq səviyyədə iqtisadi və enerji layihələrinin həyata keçirilməsi üçün faydalı əməkdaşlıq edir. Özbəkistan təbii resurslarını məhz Transxəzər marşrutu vasitəsilə Azərbaycan üzərindən ixrac etmək niyyətindədir. Azərbaycanla Özbəkistan arasında ikitərəfli əməkdaşlığın digər perspektivli sahəsi enerji sektorudur. İki ölkənin şirkətləri - SOCAR və "Uzbekneftegaz" ASC Azərbaycan və Özbəkistanda neft yataqlarının birgə işlənməsi, neft-qaz sektorunda layihələrin həyata keçirilməsi və digər sahələrdə əməkdaşlıq edirlər”. 

Y.Bağırzadənin fikrincə, 2024-cü ilin mayında imzalanmış Azərbaycan, Özbəkistan və Qazaxıstanın enerji sistemlərinin birləşdirilməsinə dair Əməkdaşlıq Memorandumu bu sahədə səmərəli və qarşılıqlı faydalı əməkdaşlığın göstəricisidir. İki ölkə arasında bu vaxtadək imzalanmış 160-dan çox sənəd, o cümlədən Strateji tərəfdaşlığın dərinləşdirilməsi və hərtərəfli əməkdaşlığın inkişafına dair Bəyannamə bu əməkdaşlıq üçün möhkəm hüquqi baza yaradıb. Tam əminlikdə deyə bilərik ki, bu dəfə baş tutan növbəti dövlət səfəri Azərbaycan və Özbəkistan arasındakı strateji tərəfdaşlıq münasibətlərinin müttəfiqlik səviyyəsinə yüksəldilərək daha da gücləndirilməsi və bütün sahələr üzrə hərtərəfli əməkdaşlığın genişləndirilməsi baxımından tarixi önəm kəsb edəcək.

Digər müsahibimiz politoloq Turan Rzayev isə deyir ki, İlham Əliyevin Özbəkistana səfəri gözlənilən idi və son illərdə Azərbaycan və Mərkəzi Asiya ölkələri arasında münasibətlər inkişaf edir:

“Bu region bizə hər zaman doğma olub. Rəsmi Bakının Mərkəzi Asiya ölkələri ilə münasibəti yaxşı olub və bu ölkələr ilə çoxşaxəli əlaqələrə malikik. Söhbət iqtisadi, siyasi, hərbi və diplomatik sahədə aparılan əməkdaşlıqlardan gedir. Azərbaycan Mərkəzi Asiyanın "parlayan ulduzu" adlandırılan Özbəkistan ilə münasibətlərə ciddi şəkildə fikir verir. Özbəkistanın yerləşdiyi strateji məkan olduqca vacibdir. Özbəkistanı açıq şəkildə Çinin "qapısı" hesab edə bilərik. Azərbaycanın Çin ilə də münasibətinin yaxşı olduğunu nəzərə alsaq deyə bilərik ki, Azərbaycan Özbəkistan ilə münasibətlərə dəyər verir. Bu səfər çərçivəsində yeni sazişlər imzalandı və Azərbaycan müttəfiqliyini daha da möhkəmləndirdi”.

T.Rzayev deyir ki, avqustun 23-də Daşkənddə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev və Özbəkistan Respublikasının Prezidenti Şövkət Mirziyayevin iştirakı ilə Azərbaycan-Özbəkistan sənədlərinin imzalanması mərasimi olub. Diqqətçəkən əsas məqam isə imzalanan “Azərbaycan Respublikası ilə Özbəkistan Respublikası arasında müttəfiqlik münasibətləri haqqında Müqavilə”sidir. Bu müqavilə ilə iki ölkə rəsmi səviyyədə müttəfiq oldu. Bundan başqa, Özbəkistan Azərbaycanın Türkiyədən sonra ikinci rəsmi müttəfiqi statusunu aldı.

“Prinsip etibarilə Özbəkistan-Azərbaycan münasibətləri son illərdə yüksək səviyyəyə çatmışdı. Yəni iki ölkənin müttəfiq olması an məsələsi idi. Nəticə etibarilə bu baş tutdu. Türkiyə və Özbəkistandan sonra üçüncü rəsmi müttəfiqimizin Qazaxıstan olması mümkündür. Astana-Bakı münasibətləri də yüksək səviyyədədir. Yəni Türkiyə və Özbəkistanın ardınca Qazaxıstan da Azərbaycanla müttəfiqlik haqqında saziş imzalaya bilər.Əslində, Şuşa Bəyannaməsi fonunda digər türk dövlətlərinin də Bakı ilə münasibətləri müttəfiqlik səviyyəsinə çatdıracağı bəlli idi. Düzdür, Qırğızıstan və Türkmənistanla bənzər müqavilənin imzalanması bir az vaxt apara bilər. Bununla belə gec-tez bu da baş tutacaq. Prosesin sonunda isə TDT-nin vahid xartiyasının imzalanması mümkün görünür. Yəni “Türk Respublikaları arasında müttəfiqlik münasibətləri haqqında müqavilə” imzalana bilər”, - deyə politoloq sonda bildirdi.

Mədinə Useynova

Bu gün – sentyabrın 19-u Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin Qarabağda keçirdiyi lokal xarakterli antiterror tədbirlərindən bir il ötür. Bu hadisə ən yeni tariximizin şanlı, parlaq səhifələrindəndir.

Bunu "Operativ Məlumat Mərkəzi-OMM"-ə politoloq Turan Rzayev bildirib.

O qeyd edib ki, Müzəffər Ordumuz antiterror tədbirləri nəticəsində ölkəmizin suverenliyini tam bərpa etdi. Bununla həm də “Ermənistan-Azərbaycan Dağlıq Qarabağ münaqişəsi”nin “Dağlıq Qarabağ” mərhələsi başa çatdı. Bu gün sadəcə sülh müqaviləsinin imzalanmaması səbəbindən hazırkı vəziyyəti “Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsi” adlandırırıq.

"Əslində, lokal xarakterli antiterror tədbirləri keçirilməyə də bilərdi. Ermənistan və onun himayə etdiyi xunta rejimi 10 noyabr bəyanatına əməl etsə, Qarabağ iqtisadi rayonunda törədilən genişmiqyaslı təxribatlar olmasa, Ermənistan silahlı qüvvələrinin birləşmələri tərk-silah edilsəydi, proses çox fərqli olardı. Lakin Qarabağ iqtisadi rayonunda törədilən genişmiqyaslı təxribatlar, Ermənistan silahlı qüvvələrinin birləşmələrinin tərk-silah edilməməsi, ən önəmlisi xunta rejiminin reinteqrasiyada maraqlı olmaması Bakını lazımi addımları atmağa vadar etdi.

Lokal xarakterli antiterror tədbirləri dərindən araşdırılası, diplomatiya, hərb tarixinə qızıl hərflərlə yazılacaq hadisədir. Bu, xüsusilə hərbi baxımdan dünya tarixində mislinə az rastlanan, minimum itki ilə maksimum nəticə əldə edilən nadir əməliyyatlardandır. Əməliyyat zamanı mülki şəxslər arasında itkilərin olmaması mühüm məqamdır. Hətta işğalçı qüvvələr hərbi hiyləyə əl ataraq tibbi və mülki nəqliyyat vəsitələrindən, habelə mülki obyektlərdən hərbi məqsədlər üçün istifadə etsə də, Ordumuz bu hiylələri yüksək peşəkarlıqla boşa çıxardı. Əməliyyatlar gedərkən Müdafiə Nazirliyinin təqdim etdiyi videomateriallardan da görünür ki, Ordumuz  PUA-lardan zərbə endirilmədən öncə obyektlərin mülki ya da hərbi olduğunu müəyyənləşdirir, daha sonra zərbə gerçəkləşirdi.

Diplomatik sferada isə başda Prezident İlham Əliyev olmaqla dövlətin bütün şəxslərinin, resurslarının səfərbər olduğu, ehtimal təzyiq ya da sanksiya risklərini bloklamaq üçün yüksək səylə işlərin getdiyini görmək olurdu. Ən önəmli uğur isə lokal xarakterli antiterror tədbirləri zamanı dezinformasiya sahəsində görülən işlərdir. Ermənsitan təkcə cəbhədə deyil, həmçinin informasiya cəbhəsində də müharibəni uduzdu. Artıq daha peşəkar və daha operativ arxa cəbhə onları qarşıladı.

Nəticə etibarilə sentyabrın 19-u Silahlı Qüvvələrimizin Qarabağda keçirdiyi lokal xarakterli antiterror tədbirləri ilə Azərbaycan yaşı əsri ötən münaqişəni tam həll etdi. Bununla həm 100 illik separatçılıq, həm 30 ildən çox davam edən işğal, həm də regiondakı reallıqlar əsaslı surətdə dəyişdi", - deyə o bildirib.

Son günlər paytaxtda tıxaclar müşahidə olunur. Sakinlər, sürücülər bu haldan olduqca narazıdırlar. Pik saatlarda şəhərin iflic vəziyyətdə olması bir çox suallar doğurur. Bəs tıxacın yaranmasının səbəbləri nələrdir? Bunun qarşısı necə alına bilər?

Mövzu ilə bağlı "Operativ Məlumat Mərkəzi-OMM"-in suallarını cavablandıran nəqliyyat ekspertu Rauf Ağamirzəyev bildirib ki, bunlardan biri kimi beynəlxalq tədbirin keçirilməsi və tədbirlərlə əlaqəli əsaslı təmir işlərin görülməsidir. Bir küçə bağlanırsa, axınlar digər küçəyə yönəlir. Bu da şəhərin mərkəzindən avtobusların 30 dəqiqəyə qədər gecikmələrinə gətirib çıxarır. Ancaq bu dəyişən prosesdir, yəni yollar açıldıqca bu məsələ də öz həllini tapır.

Digər məsələ ondan ibarətdir ki, ümumi son illərin səfər təşkilində daha çox kütləvi avtomobilləşmə müşahidə edilir. İnsanlar səfərlərini fərdi nəqliyyatdan və taksi ilə təşkil edir ki, bunun da yan fəsadı olaraq daha çox avtomobilin küçə-yol şəbəkəsinə çıxması və sıxlığın yaranmasına, həmçinin tıxacın daha uzunmüddətli olmasına gətirib çıxarır.

Ekspert qeyd edib ki, bunu aradan qaldırmaq üçün silsilə tədbirlər görülür. İlkin olaraq axının önünü açılması təmin olunmalıdır. Bunun üçün də ictimai nəqliyyatın üstünlüyünü təmin edən avtobus zolağı şəbəkəsi yaradılır, şəbəkələşdirilir. Buna əməl etməyənlərə cərimə müəyyən olunub. Sonradan çəkindirici alət olaraq saatlıq parkinq işə düşüb. Digər məsələ odur ki, bu günə kimi olmayan qısaməsafəli həllər silsiləsinə velosiped zolağı çəkilir. Qismən piyada infrastrukturu abadlaşıb.

R.Ağamirzəyev düşünür ki, bu məsələyə daha çox diqqət ayırmalıyıq. Çünki şəhərdə piyada hərəkəti məhduddur. Piyada səkiləri davamlı deyil, yekun nəticə olaraq, bu növ hərəkətdə hərəkət məhdudlaşıb və insanlar yolun hərəkət hissəsi ilə hərəkət edir, ya da ümumiyyətlə hərəkət edə bilmir. Bu problemləri aradan qaldırdıqca eyni küçə ilə fərqli hərəkətin təşkili təmin olunur.

Bundan əlavə, nəqliyyat eksperti hesab edir ki, orta və uzaq perespektivdə biz hökmən relsli nəqliyyatı inkişaf etdirməliyik. Yəni, metro şəbəkəsinin genişləndirilməsi və mövcud şəbəkənin bərpası yönündə Suraxanı, Binə, Qala, Maştağa bağları, Hövsan istiqamətində yolun təmiri və qatar sayının artırılmasına ehtiyac var.

“Şəhərin daxilində də sərnişin axınının parçalanmasından ötrü Dərnəgül, Keşlə, Heydər Əliyev prospekti, Nərimanov və Böyükşor stansiyaları qurulmalıdır ki, axın parçalansın. Yəni, avtobus da əlaqələndirici funksiyanı daşısın. Avtobus metro stansiyasına, dəmiryol stansiyasına insanları daşısın və əsas yükü məhz yerüstü nəqliyyat daşımaqla ümumi yükü azaltsın.

Digər həmsöhbətimiz nəqliyyat üzrə ekspert Aslan Əsədov deyir ki, bugünkü gündə tıxaclar elə bir həddə çatıb ki, bu qarşısıalınmaz görünür, ancaq əslində belə deyil. Böyük meqapolislərin özünəməxsus problemləri olur. Əsas da yol infrastruktrunda bu problemlər üzə çıxır və aşkarlanır. Bu gün də nəqliyyat infrastrukturunda başlıca məsələlərdən biri daşınma ilə bağlıdır.

“Məsələn, hər hansısa bir vətəndaş onun yolda olma müddətindən asılı olaraq yol hərəkətinin təşkilinə necə yanaşmasından asılıdır. Yəni, hər bir şəxs istər piyada, istər nəqliyyat vasitəsindən istifadə etsin bir uzaq və yaxın məsafəyə gedərsə, bu zaman onun əsas vaxt itkisinə səbəb olacaq faktorları araşdırması, hansı maneələrin olduğunu bilməsi mütləqdir. Onu gözləyəcək addımları qarşılamalıdır. Bu kimi məsələlər var ki, əsas mahiyyət ondan ibarətdir”,- deyə ekspert qeyd edib.

Bu addımların effektiv olmamasının başlıca səbəbi, axınların idarə edilməməsinə yönəlik atılan addımlar olduğunu bildirən ekspert, hər hansısa bir yerə hərəkət edən zaman nəqliyyat vasitələri ümumi axına nəzərən təsbit edilməli olduğunu qeyd edib.

Aminə Nəzərova

Türk Dövlətləri Təşkilatı (TDT) tərəfindən yaradılan Türk Dünyası Ortaq Əlifba Komissiyası 34 hərfdən ibarət Ortaq Türk Əlifbası təklifi ilə bağlı razılığa gəlib.

Bəs bu əlifbadan harada istifadə olunacaq? Ümumilikdə, bütün türk dövlətlərinin əlifbası dəyişəcəkmi?

Mövzu ilə bağlı "Operativ Məlumat Mərkəzi-OMM"-ə açıqlama verən Nizami Cəfərovun sözlərinə görə, ortaq türk əlifbasının elmi müzakirələr səviyyəsində təsdiq olunmasından sonra ikinci mərhələ başlayacaq. 

“Türk dövlətlər təşkilatının katibliyi bunu müzakirə edib, yeni siyasi qərar qəbul edəcək. Siyasi qərar təbii ki, Türk dövlətlərinin başçıları və türk dövlətləri parlamentlərinin təsdiqinə veriləcək. İndidən görürük ki, Türk dövlətlərinin çox görkəmli mütəxəssislərinin bir yerdə müzakirə edərək təsdiq etdiyi bu əlifba çox böyük ruh yüksəkliyi və maraqla qarşılanıb. Çünki bu, Türk dünyasında gedən inteqrasiyanın göstəricisidir. Burada söhbət bütün türk dillərindən yox, ancaq müstəqil respublika olan türk xalqlarının dillərindən gedir. Onlar bir-birlərinin mətnlərini daha rahat oxuya biləcəklər. Məsələn, bu dillərdə “t” səsi varsa, həmin səs türk dövlətlərində eyni işarə ilə yazılacaq. Başqa bir misal da gətirim: “ş” və “ç” səsi bəzi türk dillərində ingilis dilində olduğu kimi “sh” və ya “ch” kimi yazılırdı, indi isə bu olmayacaq. Dövləti olan türk xalqlarının əlifbasında eyni səslərdən və hərflərdən istifadə olunacaq. Bu əlifba hər bir türk dilində istifadə olunacaq. Bəzən deyirlər ki, ortaq türk dili yarananda istifadə olunacaq, amma bu fikir düzgün deyil. Ortaq türk dili rəsmi olmasa da, ortaq ünsiyyət vasitəsi kimi Türkiyə türkcəsindən istifadə texnikası var”.

N.Cəfərov deyir ki, burada əsas məsələ ondan ibarətdir ki, 6 dil üçün təsdiq olunmuş əlifbadan istifadə edəcəyik. Məcbur deyil o türk dillərinin hamısı ortaq türk əlifbasında öz təsdiqini tapmış işarlərin hamısından istifadə eləsinlər. Hansı işarə onların dilinin səs sistemində müvafiq əksini tapacaqsa, ondan istifadə edəcəklər. Məsələn, “ə” hərfi ortaq əlifbada var, amma bu hərfdən azərbaycanlılar və müəyyən qədər qazaxlar istifadə edəcəklər. Onlar kiril əlifbasında da “ə” hərfindən istifadə edirlər. Latın əlifbasına keçdikləri zaman isə “a” üzərində 2 nöqtə ilə ifadə olunan hərfdən istifadə edəcəklər. Burada sual yaranır ki, bəs bu, prinsiplərə uyğundurmu? Hansı hərfdən istifadə olunması isə işin gedişatında bəlli olacaq və iki variantdan biri seçiləcək. Çox güman ki, “ə” hərfindən istifadə edəcəklər. Burada əsas məqsəd inteqrasiyadır, yazının eyniliyini qorumaqdır. Ayrı-ayrı türk dillərində də bu əlifbadan istifadə olunacaq. 

“Türk dövlətləri arasında rəsmi yazışmaların bu ortaq əlifbaya heç bir aidiyyəti yoxdur. Rəsmi yazışmalar ingiliscə də ola bilər. Çünki Türk Dünyası beynəlxalq aləm ilə bağlıdır. Hətta rəsmi yazışmalar hər bir türk dövlətlərinin öz dilində ola bilər. Məsələn, özbəklər rəsmi məktublarını Azərbaycana özbəkcə ünvanlaya bilərlər. Biz də bu məktuba rəsmi cavabı azərbaycanca yaza bilərik. Çünki bu sahədə tərcümə sistemi də yaxşı fəaliyyətə başlayıb. Bu əlifba konkret olaraq ona görə qəbul olunmur ki, türk dilləri bir-birləri ilə hansısa ortaq əlifbada yazsınlar. Biz bu əlifbanı hazırlayandan sonra ümumi qaydaları ifadə edən rəsmi sənəd qəbul etdik. Bu rəsmi sənədi biz bütün – 6 türk dilində qəbul etdik. Hətta qərara gəldik ki, əsas olaraq bu sənədin ingiliscəsi də götürülsün. Çünki o beynəlxalq dildir”. 

Dilçi alim qeyd edir ki, Mərkəzi Asiyadakı türk dövlətlərinin əlifbasının kiril əlifbasında olması məsələsinə gəldikdə isə yalnız 2 dövlətin əlifbası belədir. Onlar Qazaxıstan və Qırğızıstandır. Artıq neçə ildir ki, Qazaxıstan rəsmi dövlət səviyyəsində qərar qəbul edib ki, latın əlifbasına keçilsin. Hətta bununla bağlı layihələr də təqdim olunub. Qazax dilinin səs quruluşu və fonetikasənın problemi var. Uzun illər onlar kiril əlifbasından sui-istifadə ediblər. Vaxtı ilə biz də kiril əlifbasının bütün hərflərini qəbul etmişdik. “Ya yu ye tsı” bunlar zaman-zaman bizim dilimizin yazısından götürüldü. Amma Qazax dilində bunların böyük bir hissəsi qalıb və müəyyən anlaşılmazlıqlar yaradır. Bu əlifbanın yaradılması türk dövlətlərinin latın əlifbasına keçidini sürətləndirir. Bütün dünya görür ki, hər hansı bir ayrılıqdan söhbət getmir. Türklər bir yerə yığışıb dünyanı dağıtmaq istəmir:

“Qazaxlar görürlər ki, Latın əlifbası kiril əlifbası qədər rahat mənimsənilir və üstünlüyü odur ki, türk dünyası ilə birlik əmələ gətirir. Hətta daha mükəmməldir və dilin bütün xüsusiyyətlərini özündə əks etdirir. Kiril əlifbası Qazax dilini rus dili ilə eyni əlifbanı işlətmək onu rus dili ilə yaxınlaşdırır. Amma rus dilinə yaxınlaşması üçün genetik bir səbəb yoxdur. Onlar mənşəcə fərqli-fərqli dillərdilər. Qazax dilinin türk dillərindən ayrı düşməsi həmin dillərin inkişafına mənfi təsir göstərə bilər. Çünki öz mühitindən aralı düşür və yad mühitə düşür. Rusiyanın icazə verib-verməməsi məsələsinə gəldikdə isə bu demokratik hal olmadığına görə təbii ki, burada Rusiyanın təyziqi sona qədər gedə bilməz və sona qədər bu xalqların taleyini həlledici qüvvəyə çevirə bilməz”.

Mədinə Useynova

“Formula 1” yarışlarının Azərbaycanda növbəti dəfə start götürməsi heç şübhəsiz ki, dünyanın idman bayramına şahidlik etməsi deməkdir. Çünki, “Formula 1” yarışları dünyanı ən çox tamaşaçı cəlb edən və keçirildiyi məkanı dünyada ən çox reklam edən yarışlardan biridir.

"Operativ Məlumat Mərkəzi-OMM" xəbər verir ki, bu sözləri açıqlamasında deputat Hikmət Babaoğlu bildirib.

Hikmət Babaoğlu deyib ki, “Formula 1” yarışının iştirakçıları üçün Bakı halqası bir əfsanədir. Çünki, bu halqa təbii şəhər relyefi və coğrafiyasında baş tutur, idmançılar üçün maraqlı sürprizlər yaradır ki, bu da həm tamaşaçılar, həm də professional iştirakçılar tərəfindən xüsusi rəğbətlə qarşılanır.

““Formula 1” yarışını təkcə idman yarışı kimi təqdim edə bilmərik, çünki bu hər şeydən öncə ev sahibliyi edən ölkəyə etibarın və məkanın təhlükəsizliyi ilə bağlıdır. Bütün idman növlərinin təhlükəsizliyi hər zaman ən yüksək səviyyədə təmin olunur, həmişə diqqət mərkəzində olur. Çünki bu, ən mühüm şərtlərdən biridir”.

Deputat qeyd edib ki, biz bu yaxınlarda Fransada Paris Yay Olimpiya Oyunlarının keçirilməsində nə qədər təhlükəsizlik məsələlərinin təhdid edən halların baş verdiyini gördük. Hətta idmançıların itməsindən tutmuş, onların müxtəlif xəstəliklərə düçar olmasına qədər müxtəlif məsələlərlə rastlaşdıq. Ancaq Azərbaycan uzun müddətdir ki, çoxsaylı beynəlxalq yarışlara ev sahibliyi edir. Heç birində bu təhlükəsizlik zəifliyi olmur. Əksinə olaraq, yüksək səviyyədə təşkil edilmiş olur.

“Düşünürəm ki, Azərbaycana maraq da, həm onun idman ölkəsi olması, həm də etibarlı təhlükəsiz tərəfdaşı olması ilə əlaqədardır”, - deyə H.Babaoğlu vurğulayıb.

Digər həmsöhbətimiz, Milli Məclisin deputatı Naqif Həmzəyev bildirib ki, “Formula 1” yarışlarının Azərbaycanda keçirilməsi yalnız idman tədbiri kimi deyil, eyni zamanda dünyada böyük izləyicisi olan bir kütləvi tədbir kimi də dəyərləndirilməlidir. Azərbaycanın xaricdə tanıdılması, təbliğ edilməsi, Azərbaycana olan marağın artırılmasında da bu gün mötəbər tədbirlərin çox böyük rolu var.

“Uzun illərdir ki, Azərbaycanda Bakı halqası üzrə “Formula 1” yarışı keçirilir. Bu yarış artıq ənənəvi hala çevrilib. Bu cür tədbirlər yaxın gələcəkdə də davam etdiriləcək. Biz inanırıq ki, yalnız “Formula 1” tədbirləri keçirilən ərəfədə deyil, ilin növbəti dövrlərində də Azərbaycana çoxlu sayda turist axınının baş tutmasında bu cür tədbirlərin böyük rolu olacaq. Biz xaricilərin Azərbaycana qarşı isti, xoş münasibətlərinin də məhz bu cür mötəbər tədbirlərdən sonra yaranmasını dəfələrlə şahidlik etmişik. Bu baxımdan düşünürəm ki, bu cür yarışlar mütləq keçirilməlidir”, - deyə deputat qeyd edib.

N.Həmzəyev vurğulayıb ki, yaxın gələcəkdə bu cür mötəbər tədbirlərin tək paytaxt Bakı şəhərində deyil, eyni zamanda paytaxtdan kənarda da keçirilməsi məqsədəuyğun olardı. Bu, Bakıdakı sıxlığın azalmasına gətirib çıxarardı, həmçinin digər regionlarımızın, böyük şəhərlərimizin tanıdılmasına və həmin yerlərə də turist axınının cəlb edilməsinə xidmət etmiş olardı.

“Ümumilikdə isə mən bu tədbirlərin uğurla keçirilməsi münasibətilə bütün təşkilatçıları təbrik edirəm və inanıram ki, bu cür mötəbər tədbirlər həmişə Azərbaycanda keçiriləcəkdir və Azərbaycanın artan nüfuzuna daha da dəstək olacaqdır”, - deyə millət vəkili sonlandırıb.

Bu gün Frank Şvabenin özünün siyasi fəaliyyətini tamamilə anti-azərbaycan ritorikaya həsr etdiyini çox açıq-aydın görürük. Bütövlükdə AŞPA-da təmsil olunanların bir çoxu reallıq hissini itirmiş, obyektivlikdən uzaq şəxslər kimi göz önünə gəlirlər.

İnsan haqlarından, demokratiyadan dəm vuran Frank Şvabe və onun timsalında AŞPA-dakı ermənipərəst dairələr Ermənistanda 52 günlük aclıq aksiyasından sonra həyatını itirən siyasi məhbus Mqer Yeqiazaryanın başına gətirilənlərə göz yumur.

Bu sözləri  "Operativ Məlumat Mərkəzi-OMM"-ə açıqlamasında politoloq Tural İsmayılov bildirib.

O, qeyd edib ki bu gün Ermənistanda müxalifətə qarşı həyata keçirilən basqıları görmürlər. Hələ də Nikol Paşinyana qarşı əsas müxalif qüvvələrdən biri hesab edilən Armen Aşotyan həbsdədir. Həbsə gətirilərkən məruz qaldığı siyasi təzyiqlər üzündən məhkəmə zalında ölən Armen Qriqoryanı heç kim unutmayıb və belə olan təqdirdə AŞPA-nın Ermənistanda baş verən bu hadisələri görməzdən gəlməsi və Frank Şvabenin Cənubi Qafqaz regionunda ancaq Azərbaycana “fokuslanması” Şvabe və Şvabe timsalındakıların nə qədər rəzil, qeyri-səmimi olduqlarını növbəti dəfə ortaya qoymuş olur.

Ekspert vurğulayıb ki, Frank Şvabe və AŞPA-nın içərisində erməni lobbisi ilə əlaqəli olan şəxslər kifayət qədər çoxdur və bu adamlar AŞPA-nın və bütövlükdə Qərb təsisatlarının, Qərb siyasi institutlarının nüfuzunu daha da zədələməklə məşğuldur. Bunlar əlbəttə ki, heç bir halda Qərb siyasi institutlarına baş ucalığı gətirmir.

“Frank Şvabenin fəaliyyətinin artıq anti-azərbaycan ritorikaya söykədiyini görürük. O, sanki özünün ağası olan siyasi dairələrə mesaj verməyə çalışır və hər gün Azərbaycan əleyhinə hansısa qəribə addımlar atmaqla, özünü bir növ anti-azərbaycan ritorikasının mərkəzində göstərməyə çalışır", - deyə T.İsmayılov bildirib.

Hesab edirəm ki, hər halda Şvabe kimi ölkələr arasında fərq qoyan, Azərbaycanla Ermənistana yanaşmalarda obyektivliyə söykənməyən adamların mövcud olması, təəssüf ki, bütün dünya siyasi sisteminin böyük utanclarından biridir.

Digər həmsöhbətimiz Milli Məclisin deputatı Bəhruz Məhərrəmov bildirib ki, bu gün Cənubi Qafqazda müşahidə olunan situasiya göstərir ki, Qərb konkret olaraq ABŞ və Fransa başda olmaqla özünü "beynəlxalq ictimaiyyət" kimi təqdim edən bir sıra subyektlər Cənubi Qafqazda sülh və sabitliyi arzulamır.

“Parçala və hökm sür siyasətini rəhbər tutan həmin subyektlər üçün regionda münaqişələr öz maraqlarını diqtə etmək üçün ən yaxşı vasitədir və 30 il ərzində məhz bu mexanizmdən istifadə edərək, vasitəçəlik missiyası ilə pərdələnərək regionda təsir və nüfuz dairələrini genişləndirməyə cəhd ediblər. Lakin Azərbaycanın Vətən müharibəsi və antiterror əməliyyatlarındakı qələbələri ilə dəyişən reallıq bu gedişata son qoydu. Həmçinin, 2010-cu ildən etibarən Azərbaycanda vətəndaş cəmiyyəti institutlarının faəliyyətinin şəffaflaşdırılması regionda maraqlarını 5-ci kalon vasitəsilə diqtə Qərbi bu alətdən də məhrum etdi. Nəticə etibarilə biz bu gün Qərbin pərdəarxası tədbirlərlə yox, açıq radikal ritorikasına şahidlik etməkdəyik”.

Deputat bildirir ki, məsələ bundadır ki, daha öncə Ukrayna və Gürcüstanın timsalında dövlətlərdən tələ yemi kimi istifadə etmələri Qərb imperializminə bu bölgədə inam və etimadı sıfıra endirib. Qərbin daha öncə sınadığı təbliğat vasitələri, habelə təsir üsulları artıq regionda keçərli deyil. Nəticə etibarilə ABŞ və Fransanın timsalında biz həmin subyektlərin artıq regionda açıq şəkildə mübarizəyə qoşulduqlarını, bu məqsədlə Ermənistandan istifadə edərək, bu ölkənin hücum silahları və siyasi dəstəklə təmin edərək yeni qarşıdurmaya yol açmaq istədiklərinə şahidlik etməkdəyik.

“Həmin subyektlər eyni zamanda regionda yaranmış sülh üçün unikal imkanları heçə endirmək, Azərbaycan və Ermənistan arasında başlanan və vasitəçəsiz formada müəyyən uğurlara gətirib çıxarmış danışıqların fiyaskoya uğraması üçün bütün imkanları səfərbər ediblər. Lakin Azərbaycanın regionda əməliyyat şəraitinə nəzarət etməsi, həmçinin artan hərbi-siyasi imkanlar bu kimi cəhdləri heçə endirir və nəticə etibarilə biz bu gün regionda məhz Azərbaycanın diqtə etdiyi konfiqurasiyanın getdikcə daha da möhkəmlənməsinə şahidlik etməkdəyik”,- deyə millət vəkili sonlandırıb.

Aminə Nəzərova