Göygöl rayonunda və Gəncədə eyni gündə keçirilən yas mərasimlərində kütləvi zəhərlənmə ehsan qadağası mövzusunu yenidən gündəmə gətirib. Yas mərasiminin sahibi deyib ki, dəfndən sonra ehsan verilib. Süfrədə bozartma, çörək, yuxa, pomidor, xiyar, göyərti, halva və digər qidalar olub. 

Xatırladaq ki, 2014-cü ildə Azərbaycanda israfçılığın qarşısını almaq məqsədilə dövlət hüzr mərasimlərində ehsan verilməsini xüsusi nəzarətə götürdü. Hətta rayon icra hakimiyyətlərində hüzrdə ancaq çay, halva və xurma verilməsinə nəzarət etmək üçün xüsusi komissiyalar belə yaradıldı. Bu qərar ilə razılaşanlar da oldu, razılaşmayanlar da. Müəyyən qədər bu addım özünü doğrultsa da, insanlar yenidən dinin təbliğ etmədiyi, kütlənin təbliğ etdiyi adətləri davam etdirməyə başladılar. Çünki onlara görə din bunu tələb edir. 

İddialara görə, qaydalara dəyişiklik edilməsi şeyxülislam Allahşükür Paşazadənin narazılığına səbəb olub. Buna görə də qərarın icrasız qalmasında günahlandırılan şəxs də elə ilk növbədə şeyxdir. QMİ bir neçə dəfə yaslarda israfçılığa yol verilməməsi barədə çağırış etsə də, hazırda Bakıda QMİ-nin nəzarətində olan əksər məscidlərdəki mərasim evlərində bir çox hallarda hətta dəbdəbəli ehsan süfrələri açılmaqda davam edir.

Ümumiyyətlə dində ehsan məcburiyyəti var? Ehsan qadağası nə dərəcədə doğrudur? Bununla bağlı addımlar atıla bilər?
  
Mövzu ilə bağlı "Operativ Məlumat Mərkəzi-OMM"-ə açıqlama verən ilahiyyatçı Əkrəm Həsənovun sözlərinə görə, yas yerlərində israfçılığın qarşısının alınması vacib hal kimi qəbul olunmalıdır:

“Adət-ənənələrimiz İslam dininin qayda-qanunlarına uyğun olaraq həyata keçirilməlidir. Dünyasını dəyişmiş yaxınlarımızı Allahın buyurduğu kimi yola salmalıyıq. Əvvələr belə bir adət var idi ki, dünyasını dəyişənin qohumları və qonşuları yemək bişirib gətirirdilər. Məqsəd isə uzaqdan-yaxından gələn insanların ac, susuz qalmamasıdır. Müasir dövrdə elə bir şərait yaranıb ki, şadlıq sarayları mərasim yerlərinə çevrilib. Bundan da insanlar mənfəət üçün istifadə edib, xeyli gəlir əldə edirlər, amma qida təhlükəsizliyinə riayət etmirlər. Buna görə də mərasim evlərinə dövlət səviyyəsində nəzarət gücləndi, hətta icra başçıları özləri bu işdə aktiv fəaliyyət göstərdi”. 

İlahiyyatçı deyir ki, amma bu məsələlərə Allahşükür Paşazadə riayət etmədi. Səbəbi də QMİ-nin mərasim evinin olmasıdır. İnsanlar da baxdılar ki, artıq buna riayət etmirlər, ona görə də ehsan verməyə davam etdilər. Yeməklərin təhlükəsizliyində isə birbaşa məsuliyyət daşıyan mərasim evləri və Qida Təhlükəsizliyi Agentliyidir. Təbii ki, Azərbaycanın bu qədər bölgəsində nəzarəti gücləndirmək isə qeyri mümkündür. Bugünki gündə bir çox bölgələrimizdə yas mərasimləri təntənəli qeyd olunmur, yemək verilmir, həmin bölgənin imamları insanları maarifləndirirlər ki, yemək vermək, bu qədər çox ehsan vermək bizim dinimizdə yoxdur. İçilən bir stəkan çay ilə yas sahibinə başsağlığı vermək olur. Amma bu gün yenə də bu problemlər qabardılır:

“Problemlərin qabardılmasının səbəbkarları isə insanlardır. Çünki özləri sadalananların heç birinə əməl etmirlər. Hamı deyir ki, dünyasını dəyişən atamdır, valideynimdir, ona görə də, böyük ehsan verəcəm. Hətta elə yerlər var ki, insanlar yas mərasiminə gəlirlər, yemək olmayanda narazılıq edirlər. Bu məsələ də insanları qınamaq da absurddur. Çox insan dünyasını dəyişən yaxınlarına görə borc alırlar, əlavə xərcə düşürlər. Ümumiyyətlə bu məsələ problemlidir. Vaxtı ikən dövlət qurumları bu məsələ ilə bağlı mövqeyini ortaya qoydu. Mütəxəssis olan şəxslər bu məsələ ilə bağlı konkret müzakirələr aparmalı, konfranslar təşkil edilməli, cəmiyyət maarifləndirilməlidir. Biz deyirik ki, şəriətdə belə adət yoxdur, amma insanlar deyir ki, biz belə görmüşük, belə də edəcəyik. Bununla bağlı çox ciddi addımlar atılmalıdır”. 

Ə.Həsənov deyir ki, zəhərlənmə təkcə yas mərasimlərində yox, başqa məkanlarda da insanların başına gələ bilər. Burada yas sahibi məsuliyyət daşıyır. Yas mərasimlərinin təntənə ilə keçirilməsi isə bizim dinimizdə yoxdur. İslam nöqteyi nəzərindən bu düzgün deyil. Ümumiyyətlə dinimizdə israfçılığa yol verməmək buyurulub. Əlavə olaraq dinimizdə üç gündən artıq yas saxlamaq belə yoxdur. Bu kimi məsələlərdə daha diqqətli olmalı, cəmiyyəti maarifləndirməliyik və ortaq məxrəcə gəlməliyik. 

Digər müsahibimiz ilahiyyatçı, dinşünas Elşad Mirinin sözlərinə görə, bunun üçün ciddi maarifləndirmə işləri aparılmalıdır:

“Ancaq maarifləndirmə işi aparıldığı təqdirdə yenə də nəticə əldə edilmirsə, bu məsələni Naxçıvanda edildiyi kimi həll etmək lazımdır. Məsələn, Naxçıvanda ehsan verilməsi qadağan edilib və rəhbərlikdəki şəxs dəyişsə də, həmin qaydalara riayət edilir. Yəni, orada yemək anlayışı aradan qaldırılıb. İnsanlara sadəcə çay və çayın yanında xurma təqdim olunur. Yemək üçün xüsusi israf və ya əziyyət çəkilmir və məsələ də həll olunur”. 

İlahiyyatçı deyir ki, əslində ata-babalarımızın vaxtında, qonşuluqda kimsə dünyasını dəyişdiyi zaman onun ailə üzvləri ehsanla bağlı heçnə etmirdilər. Çünki qohum-qonşu onlara yardım edirdi. Biri qənd, biri yemək gətirirdi. Həmin insan da ehsanla bağlı heç bir problem yaşamırdı. Bundan başqa, qonşu ölkələrdə bələdiyyə anlayışı var. Onlar bu işi öhdəliklərinə götürürlər və hüzürü düşən insanların üzərinə də hansısa əziyyət düşmür.

İlahiyyatçı Ağa Hacıbəyli isə saytımıza açıqlama verərkən bildirib ki, yas mərasimlərində ehsanların və yeməklərin verilməsinin tarixi əslində keçmişə dayanır. Pandemiya dövründə bu məsələ ilə bağlı uğurlu addımlar atıldı, amma müəyyən vaxt keçdikdən sonra yenə eyni hallar baş verdi və ehsan süfrələrinin verilməsi ifrat həddə çatdı:

“Düşünmürəm ki, zəhərlənməyə görə ehsan süfrələrini qısıtlamaq lazımdır. Çünki toy mərasimlərində də israfın və kütləvi zəhərlənmə hallarının şahidi ola bilirik. Xüsusən də içkilərdən insanlar zəhərlənir, amma içkiyə qadağa qoyulması üçün iddia qaldıran şəxslər görmürük. Ölkəmizdə din adına danışan xeyli xətiblərimiz və imamlarımız var. Onlar istəsələr, bölgələrdə ehsan məsələsi ilə bağlı təbliğat və təşviqat işləri aparıb, qısa zaman içərisində bu məsələnin müəyyən bir qismini həll edə bilərlər. Amma görünür ki, bizim dini təbliğ edən "dindar"larımızın bu məsələdə müəyyən maraqları olduğu üçün hələ də məsələ öz layiqli həllini tapmayıb”. 

Ağa Hacıbəyli deyir ki, məsələnin həll yolları isə əlbəttə var. Bunun qanun ilə həll olunması gözəldir. Amma qanun inanca, etiqada tərs formada aşılanırsa, insanlar bunu gizli formada da olsun edəcəklər. Vətəndaşlarımıza dinimizi doğru öyrətsək, yanlışları təbliğ etməsək, görəcəyik ki, bu məsələ öz həllini tapır. Bəs dində bu məsələnin çözümü nədir? Peyğəmbərimiz buyurur ki, bir insan vəfat etdiyi zaman siz oraya yemək aparın, qardaşınızı tək buraxmayın, çünki o insan hüzn, dərd, kədər içərisindədir. Müsəlman dünyasında sən gəl mənə yemək ver demək yox, hüzünlü adama dəstək olmaq nəzərdə tutulub. Dinin təbliğ etdiyi qaydalar budur.

Mədinə Useynova

Bu gün – sentyabrın 19-u Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin Qarabağda keçirdiyi lokal xarakterli antiterror tədbirlərindən bir il ötür. Bu hadisə ən yeni tariximizin şanlı, parlaq səhifələrindəndir.

Bunu "Operativ Məlumat Mərkəzi-OMM"-ə politoloq Turan Rzayev bildirib.

O qeyd edib ki, Müzəffər Ordumuz antiterror tədbirləri nəticəsində ölkəmizin suverenliyini tam bərpa etdi. Bununla həm də “Ermənistan-Azərbaycan Dağlıq Qarabağ münaqişəsi”nin “Dağlıq Qarabağ” mərhələsi başa çatdı. Bu gün sadəcə sülh müqaviləsinin imzalanmaması səbəbindən hazırkı vəziyyəti “Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsi” adlandırırıq.

"Əslində, lokal xarakterli antiterror tədbirləri keçirilməyə də bilərdi. Ermənistan və onun himayə etdiyi xunta rejimi 10 noyabr bəyanatına əməl etsə, Qarabağ iqtisadi rayonunda törədilən genişmiqyaslı təxribatlar olmasa, Ermənistan silahlı qüvvələrinin birləşmələri tərk-silah edilsəydi, proses çox fərqli olardı. Lakin Qarabağ iqtisadi rayonunda törədilən genişmiqyaslı təxribatlar, Ermənistan silahlı qüvvələrinin birləşmələrinin tərk-silah edilməməsi, ən önəmlisi xunta rejiminin reinteqrasiyada maraqlı olmaması Bakını lazımi addımları atmağa vadar etdi.

Lokal xarakterli antiterror tədbirləri dərindən araşdırılası, diplomatiya, hərb tarixinə qızıl hərflərlə yazılacaq hadisədir. Bu, xüsusilə hərbi baxımdan dünya tarixində mislinə az rastlanan, minimum itki ilə maksimum nəticə əldə edilən nadir əməliyyatlardandır. Əməliyyat zamanı mülki şəxslər arasında itkilərin olmaması mühüm məqamdır. Hətta işğalçı qüvvələr hərbi hiyləyə əl ataraq tibbi və mülki nəqliyyat vəsitələrindən, habelə mülki obyektlərdən hərbi məqsədlər üçün istifadə etsə də, Ordumuz bu hiylələri yüksək peşəkarlıqla boşa çıxardı. Əməliyyatlar gedərkən Müdafiə Nazirliyinin təqdim etdiyi videomateriallardan da görünür ki, Ordumuz  PUA-lardan zərbə endirilmədən öncə obyektlərin mülki ya da hərbi olduğunu müəyyənləşdirir, daha sonra zərbə gerçəkləşirdi.

Diplomatik sferada isə başda Prezident İlham Əliyev olmaqla dövlətin bütün şəxslərinin, resurslarının səfərbər olduğu, ehtimal təzyiq ya da sanksiya risklərini bloklamaq üçün yüksək səylə işlərin getdiyini görmək olurdu. Ən önəmli uğur isə lokal xarakterli antiterror tədbirləri zamanı dezinformasiya sahəsində görülən işlərdir. Ermənsitan təkcə cəbhədə deyil, həmçinin informasiya cəbhəsində də müharibəni uduzdu. Artıq daha peşəkar və daha operativ arxa cəbhə onları qarşıladı.

Nəticə etibarilə sentyabrın 19-u Silahlı Qüvvələrimizin Qarabağda keçirdiyi lokal xarakterli antiterror tədbirləri ilə Azərbaycan yaşı əsri ötən münaqişəni tam həll etdi. Bununla həm 100 illik separatçılıq, həm 30 ildən çox davam edən işğal, həm də regiondakı reallıqlar əsaslı surətdə dəyişdi", - deyə o bildirib.

Son günlər paytaxtda tıxaclar müşahidə olunur. Sakinlər, sürücülər bu haldan olduqca narazıdırlar. Pik saatlarda şəhərin iflic vəziyyətdə olması bir çox suallar doğurur. Bəs tıxacın yaranmasının səbəbləri nələrdir? Bunun qarşısı necə alına bilər?

Mövzu ilə bağlı "Operativ Məlumat Mərkəzi-OMM"-in suallarını cavablandıran nəqliyyat ekspertu Rauf Ağamirzəyev bildirib ki, bunlardan biri kimi beynəlxalq tədbirin keçirilməsi və tədbirlərlə əlaqəli əsaslı təmir işlərin görülməsidir. Bir küçə bağlanırsa, axınlar digər küçəyə yönəlir. Bu da şəhərin mərkəzindən avtobusların 30 dəqiqəyə qədər gecikmələrinə gətirib çıxarır. Ancaq bu dəyişən prosesdir, yəni yollar açıldıqca bu məsələ də öz həllini tapır.

Digər məsələ ondan ibarətdir ki, ümumi son illərin səfər təşkilində daha çox kütləvi avtomobilləşmə müşahidə edilir. İnsanlar səfərlərini fərdi nəqliyyatdan və taksi ilə təşkil edir ki, bunun da yan fəsadı olaraq daha çox avtomobilin küçə-yol şəbəkəsinə çıxması və sıxlığın yaranmasına, həmçinin tıxacın daha uzunmüddətli olmasına gətirib çıxarır.

Ekspert qeyd edib ki, bunu aradan qaldırmaq üçün silsilə tədbirlər görülür. İlkin olaraq axının önünü açılması təmin olunmalıdır. Bunun üçün də ictimai nəqliyyatın üstünlüyünü təmin edən avtobus zolağı şəbəkəsi yaradılır, şəbəkələşdirilir. Buna əməl etməyənlərə cərimə müəyyən olunub. Sonradan çəkindirici alət olaraq saatlıq parkinq işə düşüb. Digər məsələ odur ki, bu günə kimi olmayan qısaməsafəli həllər silsiləsinə velosiped zolağı çəkilir. Qismən piyada infrastrukturu abadlaşıb.

R.Ağamirzəyev düşünür ki, bu məsələyə daha çox diqqət ayırmalıyıq. Çünki şəhərdə piyada hərəkəti məhduddur. Piyada səkiləri davamlı deyil, yekun nəticə olaraq, bu növ hərəkətdə hərəkət məhdudlaşıb və insanlar yolun hərəkət hissəsi ilə hərəkət edir, ya da ümumiyyətlə hərəkət edə bilmir. Bu problemləri aradan qaldırdıqca eyni küçə ilə fərqli hərəkətin təşkili təmin olunur.

Bundan əlavə, nəqliyyat eksperti hesab edir ki, orta və uzaq perespektivdə biz hökmən relsli nəqliyyatı inkişaf etdirməliyik. Yəni, metro şəbəkəsinin genişləndirilməsi və mövcud şəbəkənin bərpası yönündə Suraxanı, Binə, Qala, Maştağa bağları, Hövsan istiqamətində yolun təmiri və qatar sayının artırılmasına ehtiyac var.

“Şəhərin daxilində də sərnişin axınının parçalanmasından ötrü Dərnəgül, Keşlə, Heydər Əliyev prospekti, Nərimanov və Böyükşor stansiyaları qurulmalıdır ki, axın parçalansın. Yəni, avtobus da əlaqələndirici funksiyanı daşısın. Avtobus metro stansiyasına, dəmiryol stansiyasına insanları daşısın və əsas yükü məhz yerüstü nəqliyyat daşımaqla ümumi yükü azaltsın.

Digər həmsöhbətimiz nəqliyyat üzrə ekspert Aslan Əsədov deyir ki, bugünkü gündə tıxaclar elə bir həddə çatıb ki, bu qarşısıalınmaz görünür, ancaq əslində belə deyil. Böyük meqapolislərin özünəməxsus problemləri olur. Əsas da yol infrastruktrunda bu problemlər üzə çıxır və aşkarlanır. Bu gün də nəqliyyat infrastrukturunda başlıca məsələlərdən biri daşınma ilə bağlıdır.

“Məsələn, hər hansısa bir vətəndaş onun yolda olma müddətindən asılı olaraq yol hərəkətinin təşkilinə necə yanaşmasından asılıdır. Yəni, hər bir şəxs istər piyada, istər nəqliyyat vasitəsindən istifadə etsin bir uzaq və yaxın məsafəyə gedərsə, bu zaman onun əsas vaxt itkisinə səbəb olacaq faktorları araşdırması, hansı maneələrin olduğunu bilməsi mütləqdir. Onu gözləyəcək addımları qarşılamalıdır. Bu kimi məsələlər var ki, əsas mahiyyət ondan ibarətdir”,- deyə ekspert qeyd edib.

Bu addımların effektiv olmamasının başlıca səbəbi, axınların idarə edilməməsinə yönəlik atılan addımlar olduğunu bildirən ekspert, hər hansısa bir yerə hərəkət edən zaman nəqliyyat vasitələri ümumi axına nəzərən təsbit edilməli olduğunu qeyd edib.

Aminə Nəzərova

Türk Dövlətləri Təşkilatı (TDT) tərəfindən yaradılan Türk Dünyası Ortaq Əlifba Komissiyası 34 hərfdən ibarət Ortaq Türk Əlifbası təklifi ilə bağlı razılığa gəlib.

Bəs bu əlifbadan harada istifadə olunacaq? Ümumilikdə, bütün türk dövlətlərinin əlifbası dəyişəcəkmi?

Mövzu ilə bağlı "Operativ Məlumat Mərkəzi-OMM"-ə açıqlama verən Nizami Cəfərovun sözlərinə görə, ortaq türk əlifbasının elmi müzakirələr səviyyəsində təsdiq olunmasından sonra ikinci mərhələ başlayacaq. 

“Türk dövlətlər təşkilatının katibliyi bunu müzakirə edib, yeni siyasi qərar qəbul edəcək. Siyasi qərar təbii ki, Türk dövlətlərinin başçıları və türk dövlətləri parlamentlərinin təsdiqinə veriləcək. İndidən görürük ki, Türk dövlətlərinin çox görkəmli mütəxəssislərinin bir yerdə müzakirə edərək təsdiq etdiyi bu əlifba çox böyük ruh yüksəkliyi və maraqla qarşılanıb. Çünki bu, Türk dünyasında gedən inteqrasiyanın göstəricisidir. Burada söhbət bütün türk dillərindən yox, ancaq müstəqil respublika olan türk xalqlarının dillərindən gedir. Onlar bir-birlərinin mətnlərini daha rahat oxuya biləcəklər. Məsələn, bu dillərdə “t” səsi varsa, həmin səs türk dövlətlərində eyni işarə ilə yazılacaq. Başqa bir misal da gətirim: “ş” və “ç” səsi bəzi türk dillərində ingilis dilində olduğu kimi “sh” və ya “ch” kimi yazılırdı, indi isə bu olmayacaq. Dövləti olan türk xalqlarının əlifbasında eyni səslərdən və hərflərdən istifadə olunacaq. Bu əlifba hər bir türk dilində istifadə olunacaq. Bəzən deyirlər ki, ortaq türk dili yarananda istifadə olunacaq, amma bu fikir düzgün deyil. Ortaq türk dili rəsmi olmasa da, ortaq ünsiyyət vasitəsi kimi Türkiyə türkcəsindən istifadə texnikası var”.

N.Cəfərov deyir ki, burada əsas məsələ ondan ibarətdir ki, 6 dil üçün təsdiq olunmuş əlifbadan istifadə edəcəyik. Məcbur deyil o türk dillərinin hamısı ortaq türk əlifbasında öz təsdiqini tapmış işarlərin hamısından istifadə eləsinlər. Hansı işarə onların dilinin səs sistemində müvafiq əksini tapacaqsa, ondan istifadə edəcəklər. Məsələn, “ə” hərfi ortaq əlifbada var, amma bu hərfdən azərbaycanlılar və müəyyən qədər qazaxlar istifadə edəcəklər. Onlar kiril əlifbasında da “ə” hərfindən istifadə edirlər. Latın əlifbasına keçdikləri zaman isə “a” üzərində 2 nöqtə ilə ifadə olunan hərfdən istifadə edəcəklər. Burada sual yaranır ki, bəs bu, prinsiplərə uyğundurmu? Hansı hərfdən istifadə olunması isə işin gedişatında bəlli olacaq və iki variantdan biri seçiləcək. Çox güman ki, “ə” hərfindən istifadə edəcəklər. Burada əsas məqsəd inteqrasiyadır, yazının eyniliyini qorumaqdır. Ayrı-ayrı türk dillərində də bu əlifbadan istifadə olunacaq. 

“Türk dövlətləri arasında rəsmi yazışmaların bu ortaq əlifbaya heç bir aidiyyəti yoxdur. Rəsmi yazışmalar ingiliscə də ola bilər. Çünki Türk Dünyası beynəlxalq aləm ilə bağlıdır. Hətta rəsmi yazışmalar hər bir türk dövlətlərinin öz dilində ola bilər. Məsələn, özbəklər rəsmi məktublarını Azərbaycana özbəkcə ünvanlaya bilərlər. Biz də bu məktuba rəsmi cavabı azərbaycanca yaza bilərik. Çünki bu sahədə tərcümə sistemi də yaxşı fəaliyyətə başlayıb. Bu əlifba konkret olaraq ona görə qəbul olunmur ki, türk dilləri bir-birləri ilə hansısa ortaq əlifbada yazsınlar. Biz bu əlifbanı hazırlayandan sonra ümumi qaydaları ifadə edən rəsmi sənəd qəbul etdik. Bu rəsmi sənədi biz bütün – 6 türk dilində qəbul etdik. Hətta qərara gəldik ki, əsas olaraq bu sənədin ingiliscəsi də götürülsün. Çünki o beynəlxalq dildir”. 

Dilçi alim qeyd edir ki, Mərkəzi Asiyadakı türk dövlətlərinin əlifbasının kiril əlifbasında olması məsələsinə gəldikdə isə yalnız 2 dövlətin əlifbası belədir. Onlar Qazaxıstan və Qırğızıstandır. Artıq neçə ildir ki, Qazaxıstan rəsmi dövlət səviyyəsində qərar qəbul edib ki, latın əlifbasına keçilsin. Hətta bununla bağlı layihələr də təqdim olunub. Qazax dilinin səs quruluşu və fonetikasənın problemi var. Uzun illər onlar kiril əlifbasından sui-istifadə ediblər. Vaxtı ilə biz də kiril əlifbasının bütün hərflərini qəbul etmişdik. “Ya yu ye tsı” bunlar zaman-zaman bizim dilimizin yazısından götürüldü. Amma Qazax dilində bunların böyük bir hissəsi qalıb və müəyyən anlaşılmazlıqlar yaradır. Bu əlifbanın yaradılması türk dövlətlərinin latın əlifbasına keçidini sürətləndirir. Bütün dünya görür ki, hər hansı bir ayrılıqdan söhbət getmir. Türklər bir yerə yığışıb dünyanı dağıtmaq istəmir:

“Qazaxlar görürlər ki, Latın əlifbası kiril əlifbası qədər rahat mənimsənilir və üstünlüyü odur ki, türk dünyası ilə birlik əmələ gətirir. Hətta daha mükəmməldir və dilin bütün xüsusiyyətlərini özündə əks etdirir. Kiril əlifbası Qazax dilini rus dili ilə eyni əlifbanı işlətmək onu rus dili ilə yaxınlaşdırır. Amma rus dilinə yaxınlaşması üçün genetik bir səbəb yoxdur. Onlar mənşəcə fərqli-fərqli dillərdilər. Qazax dilinin türk dillərindən ayrı düşməsi həmin dillərin inkişafına mənfi təsir göstərə bilər. Çünki öz mühitindən aralı düşür və yad mühitə düşür. Rusiyanın icazə verib-verməməsi məsələsinə gəldikdə isə bu demokratik hal olmadığına görə təbii ki, burada Rusiyanın təyziqi sona qədər gedə bilməz və sona qədər bu xalqların taleyini həlledici qüvvəyə çevirə bilməz”.

Mədinə Useynova

“Formula 1” yarışlarının Azərbaycanda növbəti dəfə start götürməsi heç şübhəsiz ki, dünyanın idman bayramına şahidlik etməsi deməkdir. Çünki, “Formula 1” yarışları dünyanı ən çox tamaşaçı cəlb edən və keçirildiyi məkanı dünyada ən çox reklam edən yarışlardan biridir.

"Operativ Məlumat Mərkəzi-OMM" xəbər verir ki, bu sözləri açıqlamasında deputat Hikmət Babaoğlu bildirib.

Hikmət Babaoğlu deyib ki, “Formula 1” yarışının iştirakçıları üçün Bakı halqası bir əfsanədir. Çünki, bu halqa təbii şəhər relyefi və coğrafiyasında baş tutur, idmançılar üçün maraqlı sürprizlər yaradır ki, bu da həm tamaşaçılar, həm də professional iştirakçılar tərəfindən xüsusi rəğbətlə qarşılanır.

““Formula 1” yarışını təkcə idman yarışı kimi təqdim edə bilmərik, çünki bu hər şeydən öncə ev sahibliyi edən ölkəyə etibarın və məkanın təhlükəsizliyi ilə bağlıdır. Bütün idman növlərinin təhlükəsizliyi hər zaman ən yüksək səviyyədə təmin olunur, həmişə diqqət mərkəzində olur. Çünki bu, ən mühüm şərtlərdən biridir”.

Deputat qeyd edib ki, biz bu yaxınlarda Fransada Paris Yay Olimpiya Oyunlarının keçirilməsində nə qədər təhlükəsizlik məsələlərinin təhdid edən halların baş verdiyini gördük. Hətta idmançıların itməsindən tutmuş, onların müxtəlif xəstəliklərə düçar olmasına qədər müxtəlif məsələlərlə rastlaşdıq. Ancaq Azərbaycan uzun müddətdir ki, çoxsaylı beynəlxalq yarışlara ev sahibliyi edir. Heç birində bu təhlükəsizlik zəifliyi olmur. Əksinə olaraq, yüksək səviyyədə təşkil edilmiş olur.

“Düşünürəm ki, Azərbaycana maraq da, həm onun idman ölkəsi olması, həm də etibarlı təhlükəsiz tərəfdaşı olması ilə əlaqədardır”, - deyə H.Babaoğlu vurğulayıb.

Digər həmsöhbətimiz, Milli Məclisin deputatı Naqif Həmzəyev bildirib ki, “Formula 1” yarışlarının Azərbaycanda keçirilməsi yalnız idman tədbiri kimi deyil, eyni zamanda dünyada böyük izləyicisi olan bir kütləvi tədbir kimi də dəyərləndirilməlidir. Azərbaycanın xaricdə tanıdılması, təbliğ edilməsi, Azərbaycana olan marağın artırılmasında da bu gün mötəbər tədbirlərin çox böyük rolu var.

“Uzun illərdir ki, Azərbaycanda Bakı halqası üzrə “Formula 1” yarışı keçirilir. Bu yarış artıq ənənəvi hala çevrilib. Bu cür tədbirlər yaxın gələcəkdə də davam etdiriləcək. Biz inanırıq ki, yalnız “Formula 1” tədbirləri keçirilən ərəfədə deyil, ilin növbəti dövrlərində də Azərbaycana çoxlu sayda turist axınının baş tutmasında bu cür tədbirlərin böyük rolu olacaq. Biz xaricilərin Azərbaycana qarşı isti, xoş münasibətlərinin də məhz bu cür mötəbər tədbirlərdən sonra yaranmasını dəfələrlə şahidlik etmişik. Bu baxımdan düşünürəm ki, bu cür yarışlar mütləq keçirilməlidir”, - deyə deputat qeyd edib.

N.Həmzəyev vurğulayıb ki, yaxın gələcəkdə bu cür mötəbər tədbirlərin tək paytaxt Bakı şəhərində deyil, eyni zamanda paytaxtdan kənarda da keçirilməsi məqsədəuyğun olardı. Bu, Bakıdakı sıxlığın azalmasına gətirib çıxarardı, həmçinin digər regionlarımızın, böyük şəhərlərimizin tanıdılmasına və həmin yerlərə də turist axınının cəlb edilməsinə xidmət etmiş olardı.

“Ümumilikdə isə mən bu tədbirlərin uğurla keçirilməsi münasibətilə bütün təşkilatçıları təbrik edirəm və inanıram ki, bu cür mötəbər tədbirlər həmişə Azərbaycanda keçiriləcəkdir və Azərbaycanın artan nüfuzuna daha da dəstək olacaqdır”, - deyə millət vəkili sonlandırıb.

Bu gün Frank Şvabenin özünün siyasi fəaliyyətini tamamilə anti-azərbaycan ritorikaya həsr etdiyini çox açıq-aydın görürük. Bütövlükdə AŞPA-da təmsil olunanların bir çoxu reallıq hissini itirmiş, obyektivlikdən uzaq şəxslər kimi göz önünə gəlirlər.

İnsan haqlarından, demokratiyadan dəm vuran Frank Şvabe və onun timsalında AŞPA-dakı ermənipərəst dairələr Ermənistanda 52 günlük aclıq aksiyasından sonra həyatını itirən siyasi məhbus Mqer Yeqiazaryanın başına gətirilənlərə göz yumur.

Bu sözləri  "Operativ Məlumat Mərkəzi-OMM"-ə açıqlamasında politoloq Tural İsmayılov bildirib.

O, qeyd edib ki bu gün Ermənistanda müxalifətə qarşı həyata keçirilən basqıları görmürlər. Hələ də Nikol Paşinyana qarşı əsas müxalif qüvvələrdən biri hesab edilən Armen Aşotyan həbsdədir. Həbsə gətirilərkən məruz qaldığı siyasi təzyiqlər üzündən məhkəmə zalında ölən Armen Qriqoryanı heç kim unutmayıb və belə olan təqdirdə AŞPA-nın Ermənistanda baş verən bu hadisələri görməzdən gəlməsi və Frank Şvabenin Cənubi Qafqaz regionunda ancaq Azərbaycana “fokuslanması” Şvabe və Şvabe timsalındakıların nə qədər rəzil, qeyri-səmimi olduqlarını növbəti dəfə ortaya qoymuş olur.

Ekspert vurğulayıb ki, Frank Şvabe və AŞPA-nın içərisində erməni lobbisi ilə əlaqəli olan şəxslər kifayət qədər çoxdur və bu adamlar AŞPA-nın və bütövlükdə Qərb təsisatlarının, Qərb siyasi institutlarının nüfuzunu daha da zədələməklə məşğuldur. Bunlar əlbəttə ki, heç bir halda Qərb siyasi institutlarına baş ucalığı gətirmir.

“Frank Şvabenin fəaliyyətinin artıq anti-azərbaycan ritorikaya söykədiyini görürük. O, sanki özünün ağası olan siyasi dairələrə mesaj verməyə çalışır və hər gün Azərbaycan əleyhinə hansısa qəribə addımlar atmaqla, özünü bir növ anti-azərbaycan ritorikasının mərkəzində göstərməyə çalışır", - deyə T.İsmayılov bildirib.

Hesab edirəm ki, hər halda Şvabe kimi ölkələr arasında fərq qoyan, Azərbaycanla Ermənistana yanaşmalarda obyektivliyə söykənməyən adamların mövcud olması, təəssüf ki, bütün dünya siyasi sisteminin böyük utanclarından biridir.

Digər həmsöhbətimiz Milli Məclisin deputatı Bəhruz Məhərrəmov bildirib ki, bu gün Cənubi Qafqazda müşahidə olunan situasiya göstərir ki, Qərb konkret olaraq ABŞ və Fransa başda olmaqla özünü "beynəlxalq ictimaiyyət" kimi təqdim edən bir sıra subyektlər Cənubi Qafqazda sülh və sabitliyi arzulamır.

“Parçala və hökm sür siyasətini rəhbər tutan həmin subyektlər üçün regionda münaqişələr öz maraqlarını diqtə etmək üçün ən yaxşı vasitədir və 30 il ərzində məhz bu mexanizmdən istifadə edərək, vasitəçəlik missiyası ilə pərdələnərək regionda təsir və nüfuz dairələrini genişləndirməyə cəhd ediblər. Lakin Azərbaycanın Vətən müharibəsi və antiterror əməliyyatlarındakı qələbələri ilə dəyişən reallıq bu gedişata son qoydu. Həmçinin, 2010-cu ildən etibarən Azərbaycanda vətəndaş cəmiyyəti institutlarının faəliyyətinin şəffaflaşdırılması regionda maraqlarını 5-ci kalon vasitəsilə diqtə Qərbi bu alətdən də məhrum etdi. Nəticə etibarilə biz bu gün Qərbin pərdəarxası tədbirlərlə yox, açıq radikal ritorikasına şahidlik etməkdəyik”.

Deputat bildirir ki, məsələ bundadır ki, daha öncə Ukrayna və Gürcüstanın timsalında dövlətlərdən tələ yemi kimi istifadə etmələri Qərb imperializminə bu bölgədə inam və etimadı sıfıra endirib. Qərbin daha öncə sınadığı təbliğat vasitələri, habelə təsir üsulları artıq regionda keçərli deyil. Nəticə etibarilə ABŞ və Fransanın timsalında biz həmin subyektlərin artıq regionda açıq şəkildə mübarizəyə qoşulduqlarını, bu məqsədlə Ermənistandan istifadə edərək, bu ölkənin hücum silahları və siyasi dəstəklə təmin edərək yeni qarşıdurmaya yol açmaq istədiklərinə şahidlik etməkdəyik.

“Həmin subyektlər eyni zamanda regionda yaranmış sülh üçün unikal imkanları heçə endirmək, Azərbaycan və Ermənistan arasında başlanan və vasitəçəsiz formada müəyyən uğurlara gətirib çıxarmış danışıqların fiyaskoya uğraması üçün bütün imkanları səfərbər ediblər. Lakin Azərbaycanın regionda əməliyyat şəraitinə nəzarət etməsi, həmçinin artan hərbi-siyasi imkanlar bu kimi cəhdləri heçə endirir və nəticə etibarilə biz bu gün regionda məhz Azərbaycanın diqtə etdiyi konfiqurasiyanın getdikcə daha da möhkəmlənməsinə şahidlik etməkdəyik”,- deyə millət vəkili sonlandırıb.

Aminə Nəzərova